Bireyin fizikî, biyolojik gelişiminde insan doğasının ve genetik kodların yadsınamaz bir etkisi vardır. İnsanlar biyolojik yönden (beslenme, barınma, gelişim) benzerlik gösterse de davranışsal yönden farklılık arz eder. Bu farklılığın temelinde sosyal bir varlık olan bireyin ailesinin ve sosyal çevresinin doğrudan ya da dolaylı etkisidir. Dolayısıyla bir başkasının bakımına muhtaç şekilde dünyaya gelen bireyin gelişiminde aile ve sosyal çevre önemlidir. Aile, bireyin biyolojik, fiziksel ve ruhsal gelişimine katkı sağlarken sosyal çevre bireyin sosyokültürel davranışlarını biçimlendirir. Bir başka ifadeyle belirtmek gerekirse aileden sonra bireyin sosyokültürel hayatını, yaşam biçimini, davranış kalıplarını şekillendiren sosyal çevredir.

Sosyal çevre bireyin aile başta olmak üzere akraba, yakın çevresini kapsayan merkezden dışarıya/kenara doğru genişleyen sosyal bir bütünlüğü ifade eder. Genelde bireyler, bu sosyal çevrede toplumsal hayata adaptasyon sağlar. Sosyal çevre bireyin ailede edindiği, kazandığı değer ve normları içselleştirmeye aracılık eder ve bireylerin sosyokültürel davranış örüntülerinin harekete geçirmesine yardımcı olur. Birey ayrıca biyolojik, fiziksel gelişimini zamansal boyutta sürdürürken sosyokültürel ve ahlakî değerlerini de sosyal çevrede içselleştirir. Bu yüzden bireyi toplumdan bağımsız düşünmek mümkün değildir, çünkü birey sosyal çevre içerisinde kimlik edinir, toplumsal davranış örüntülerini söz konusu bu çevrede kazanır.

Sosyal çevre bireylerin kimlik, kişilik, karakter ediniminde doğrudan etkiye sahiptir. Bireyler toplumsal hayatın değerlerini, normlarını sosyal çevreleri içerisinde öğrenirler. Bu yüzden sosyal çevre bireyler arasında kolektif belleğin oluşmasını, aktarılmasını, yaşatılmasını sağlayan güçlü bir performans alanıdır. Kişi, bireysel kimlikten toplumsal bilince sosyal çevrede ulaşılır, kamusal yaşam, otorite, temel hak ve hürriyetler yine bu sosyokültürel alanda öğrenilir.

Kısaca özetlemek gerekirse sosyal çevre, aileden sonra bireyin gelişiminde, kimlik ve kişilik kazanımında doğrudan etkiye sahiptir. Birey toplumun sosyokültürel değerlerini, normlarını, davranış örüntülerini ailede öğrenip sosyal çevrede pekiştirir. Sosyal çevre, bireylerde biz kimliğinin oluşmasına yardımcı olur. Sosyal çevre içerisinde birey toplumun kolektif belleğine dahil olur ve bu toplumsal bilinç kuşaktan kuşağa bu sosyokültürel çevrede aktarılarak varlığını devam ettirir. Bu yüzden kolektif bellek, sosyokültürel normlar, değerler bireyi her daim sosyal bir çevreye bağ(ım)lı kılar. Tıpkı atalarımızın belirttiği gibi nasıl yalnız taş duvar olmaz ise toplumsal yaşamdan bağımsız, sosyal çevrede yalıtılmış birey olmak da mümkün değildir.

Solmazfatihh93@gmail.com