Dijital Dünyada Duygu Yönetimi-V

Günümüzde bireyler, fiziksel dünyada olduğu kadar dijital dünyada da önemli miktarda zaman geçirmektedir. Dijitalleşme süreci, bireylerin duygusal deneyimlerini, iletişim biçimlerini ve kendilerini ifade etme yöntemlerini köklü bir şekilde değiştirmiştir. Sosyal medya platformları, çevrimiçi eğitim sistemleri, dijital çalışma ortamları ve sanal topluluklar, bireylerin duygularını yönetme biçimlerine yeni dinamikler kazandırmıştır.

5.1. Dijital Duygu Yönetimi ve Sosyal Medya

Sosyal medya, bireylerin duygu yönetimi üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratmaktadır. Olumlu yönleri arasında duygusal destek gruplarına erişim, psikolojik dayanıklılığın artması ve aidiyet hissinin güçlenmesi bulunmaktadır (Goleman, 2020). Ancak, sosyal medya aynı zamanda bireylerde stres, kaygı ve tükenmişlik gibi olumsuz duyguların artmasına da neden olabilmektedir (Twenge, 2017). Örneğin, dijital platformlarda sürekli maruz kalınan idealize edilmiş hayatlar ve karşılaştırmalar, bireylerin özsaygısını zedeleyebilir (Fardouly et al., 2015).

5.2. Dijital Zorbalık ve Duygusal Etkileri

Dijital zorbalık (cyberbullying), bireylerin duygusal sağlığını tehdit eden en önemli unsurlardan biridir. Anonimlik ve fiziksel mesafenin sağladığı rahatlık, bireylerin çevrimiçi ortamlarda saldırgan davranışlar sergilemesini kolaylaştırmaktadır (Patchin & Hinduja, 2018). Bu durum, özellikle gençler arasında özgüven kaybı, depresyon ve sosyal izolasyon gibi ciddi psikolojik sonuçlara yol açabilir (Kowalski et al., 2014). Duygu yönetimi bağlamında, bireylerin dijital zorbalığa karşı psikolojik dayanıklılık geliştirmesi ve sağlıklı başa çıkma stratejileri edinmesi büyük önem taşımaktadır.

5.3. Çevrimiçi İletişimde Empati ve Duygusal Farkındalık

Yüz yüze iletişimde beden dili, mimikler ve tonlama gibi unsurlar duygu yönetimini destekleyen önemli bileşenlerdir. Ancak dijital iletişimde bu unsurların büyük ölçüde kaybolması, bireylerin empati kurmasını zorlaştırabilir (Derks et al., 2008). Çevrimiçi iletişimde yanlış anlaşılmaların önüne geçmek ve duygusal farkındalığı artırmak için bilinçli bir dil kullanımı ve dijital empati kavramının geliştirilmesi gerekmektedir (Suler, 2016).

5.4. Teknoloji ile Duygu Yönetimi: Yapay Zekâ Destekli Modüller

Dijital dünya, duygu yönetimini destekleyebilecek yeni teknolojik araçlar da sunmaktadır. Yapay zekâ destekli duygu analizi uygulamaları, bireylerin duygusal durumlarını anlamalarına yardımcı olabilir (Picard, 2003). Benzer şekilde, meditasyon ve bilinçli farkındalık uygulamaları, stresin azaltılması ve duygusal dengenin korunmasında etkili araçlar olarak öne çıkmaktadır (Kabat-Zinn, 2013).

5.5. Dijital Dünyada Duygu Yönetimi (Örnek Olay)

5.5.1. Örnek Olay: "Ece’nin Dijital Dünyadaki Duygusal Mücadelesi"

17 yaşındaki lise öğrencisi Ece, akademik başarısı yüksek, sosyal ilişkileri güçlü bir gençtir. Ancak, pandemi sürecinde çevrimiçi eğitime geçilmesiyle birlikte sosyal medya kullanım süresi artmış, okul arkadaşlarıyla dijital platformlar üzerinden iletişim kurmaya başlamıştır. Bir süre sonra, arkadaş grubundaki bazı kişiler, sosyal medyada Ece’nin paylaşımlarını eleştirmeye ve alaycı yorumlar yapmaya başlar.

Başlangıçta bu yorumları önemsemeyen Ece, zamanla kendisiyle ilgili olumsuz paylaşımların arttığını fark eder. Özel mesaj gruplarında fotoğraflarının manipüle edildiğini ve hakkında dedikodular yayıldığını öğrenir. Dijital zorbalığa maruz kaldığını anlayan Ece, derslere olan ilgisini kaybeder, çevrimiçi eğitim sırasında kamerayı açmak istemez ve giderek içine kapanır. Sosyal medyada sürekli beğeni ve yorumları takip eder hale gelir, ancak özgüveni giderek sarsılır.

Bir gün, ailesi Ece’nin ruh halindeki değişimi fark eder. Annesiyle yaptığı uzun bir konuşma sonrasında, okul rehberlik servisine başvurur. Rehber öğretmeni, dijital zorbalık ve sosyal medya bağımlılığının duygusal etkilerini anlamasına yardımcı olur. Ece, empati temelli çevrimiçi iletişim teknikleri üzerine çalışarak ve bilinçli sosyal medya kullanımı stratejileri geliştirerek duygusal dayanıklılığını yeniden kazanmaya başlar.

5.5.2. Örnek Olay Analizi

Ece’nin yaşadığı süreç, sosyal medyanın bireyler üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini gözler önüne sermektedir. Başlangıçta arkadaşlarıyla iletişim kurmak ve eğlenmek için kullandığı sosyal medya, zamanla kaygı ve stres kaynağı haline gelmiştir. Bu, sosyal medyanın bireylerin duygusal durumlarını doğrudan nasıl etkileyebileceğini göstermektedir.

Ece’nin maruz kaldığı dijital zorbalık, onun psikolojik durumunu doğrudan etkilemiştir. Araştırmalar, dijital zorbalığa maruz kalan bireylerin anksiyete, depresyon ve özsaygı kaybı yaşama olasılıklarının yüksek olduğunu göstermektedir (Kowalski et al., 2014). Ece’nin içine kapanması, derslere ilgisini kaybetmesi ve kendini sosyal olarak izole etmesi, dijital zorbalığın gençler üzerindeki etkilerini anlamak açısından kritik bir örnek teşkil etmektedir.

Ece’nin arkadaş grubundaki bazı kişiler, çevrimiçi ortamda anonimlik ve fiziksel mesafenin etkisiyle empati eksikliği göstermiştir. Yüz yüze iletişimde fark edilebilecek üzüntü, kırgınlık gibi duygular dijital platformlarda gözlemlenemediği için, Ece’nin yaşadığı sıkıntılar başta yeterince ciddiye alınmamıştır. Ancak rehber öğretmen tarafından yapılan müdahale ile Ece, dijital empatiyi geliştiren stratejiler üzerine çalışarak çevrimiçi ortamdaki iletişiminde daha bilinçli hale gelmiştir.

Ece, sürecin sonunda duygu yönetimini güçlendirmek için bazı dijital araçlardan da faydalanmaya başlamıştır. Örneğin, bilinçli farkındalık (mindfulness) uygulamaları sayesinde stres seviyesini düşürmüş ve çevrimiçi ortamda maruz kaldığı olumsuz yorumlara karşı psikolojik dayanıklılığını artırmıştır. Ayrıca, sosyal medya kullanımını dengelemek için uygulamalar aracılığıyla günlük ekran süresini sınırlamış ve dijital detoks stratejileri uygulamaya başlamıştır.

5.6. Sonuç ve Öneriler

Ece’nin yaşadığı olay, dijital dünyada duygu yönetiminin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu tür durumlarla başa çıkabilmek için bireylerin:

Dijital farkındalık geliştirmesi, dijital empati becerilerini artırması, psikolojik dayanıklılık kazanması ve dijital zorbalığa karşı destek mekanizmaları oluşturması önemlidir. Ece’nin hikayesi, dijital çağda duygu yönetiminin bireylerin psikolojik sağlığı açısından ne kadar kritik olduğunu vurgulamaktadır. Bu tür vaka analizleri, gençlerin dijital ortamlarda daha bilinçli ve sağlıklı bir şekilde var olmalarına yardımcı olacak stratejilerin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.

Dijitalleşen dünyada duygu yönetimi, bireylerin psikolojik iyi oluşlarını korumaları açısından kritik bir beceridir. Sosyal medya, çevrimiçi eğitim, dijital zorbalık ve teknoloji destekli duygu yönetimi gibi faktörlerin bireylerin duygusal süreçleri üzerindeki etkileri dikkate alınarak, dijital çağın gerekliliklerine uygun yeni stratejiler geliştirilmelidir.

Kaynakça

Derks, D., Fischer, A. H., & Bos, A. E. (2008). The role of emotion in computer-mediated communication: A review. Computers in Human Behavior, 24(3), 766-785.

Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women's body image concerns and mood. Body Image, 13, 38-45.

Goleman, D. (2020). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam Books.

Kabat-Zinn, J. (2013). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. Bantam Books.

Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Lattanner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: A critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychological Bulletin, 140(4), 1073-1137.

Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2018). Bullying beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying. Corwin Press.

Picard, R. W. (2003). Affective computing: Challenges. International Journal of Human-Computer Studies, 59(1-2), 55-64.

Suler, J. (2016). Psychology of the Digital Age: Humans Become Electric. Cambridge University Press.

Twenge, J. M. (2017). iGen: Why Today’s Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy–and Completely Unprepared for Adulthood–and What That Means for the Rest of Us. Atria Books.

Eyüp Aydin - 10 Şubat 2025 19:45

Önemli bir konuya değindiniz. Güzel bir tesbit oldu, bu türden çalışmaların devamı fayda sağlayacaktır.