GEÇMİŞİ GELECEKTE BULMAYA ÇALIŞMA NEVROTİKLİK

Ünlü filozof Osho demiş ki; ‘Her şeye bireysellik getir. Taklit etmek hayatı ıskalamaktır. Taklitçi olmak nevrotik olmaktır. Bu dünyada aklı başında olmanın tek yolu bireysel özgün olmaktır. Kendine özgü ol.’ Nevrotiklik kişinin gerçeklik algısının tam anlamıyla bozulmamasına rağmen kendilerine bakma becerilerinde kısıtlılık görülmesine neden olur. Kendine ve çevresine problem oluşturabilecek davranışlarını fark etmeleri zor olabilir.

Benzer kavramlar olan ‘Nevroz’ ve ‘Nevrotik’ kavramlarının ayrımını yapmakta fayda var. Nevroz kişinin zihinsel olarak yaşadığı karmaşıklık ve çevreye duyulan güvensizlik ortamı çevresiyle olan ilişkilerinde aşırı şüpheci ve kaygılı davranmasına neden olur. Nevroz bir duygudurum bozukluğudur. Nevroz hastalığına yakalanan ve doktor tarafından teşhis edilerek tanı konulan kimselere ise nevrotik denilmektedir. Yani nevroz hastalığa verilen isimken nevrotik hastaya verilen isimdir.

NEVROTİKLİK NEDİR?

Nevrotiklik kavramı Horney tarafından ortaya konulmuştur. Tanımlayacak olursak; kişinin dünyayı olumsuz, takıntılı düşünceler, kaygı ve güvensizlik içeren, nefret ve huzursuzluk gibi hislerle algılaması ve kişiye bu hislerin yüklü olması durumudur. Dolayısıyla kişi çevresine karşı sürekli kaygıyla yaklaşır ve duygu değişimleri oldukça ani ve hızlı gerçekleşebilir. Bu duygu değişimini ise terleme, kas titremeleri, kalp hızında artış gibi fiziksel belirtiler izlemektedir.

Nevrotik bireyler ilişkilerinde kendilerine zarar veren bir ilişki modeline dönüşür. Kişi insanlarla kuracağı ilişkide tereddütler yaşar ve ilişkidan uzaklaşmaya sebep olabilir. Nevrotiklik durumunda saldırgan davranışlar kaygıyı azaltır. Bu sayede de nevrotiklik kalıcı bir hale gelir. Nöbet şeklinde de kendini gösterebildiği gibi sürekli bir hastalık olarak da kişide ortaya çıkabilir. Nevrozlar ve psikozların başlangıcı olarak rüyalar ele alınır. Çünkü rüyalarına altında yatan sebepler bize bazı ipuçları verir.

NEVROTİK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Kişiden kişiye değişiklik gösterse de nevrotik kişiliklerin belirli ortak özellikleri vardır.

-Suçlandığını hissettiği anda savunmaya geçer.

-Karar vermekte zorlanırlar.

-Kişi gerçekleşen olaylara ilgi başkasını suçlar.

-Endişe, utangaçlık, üzüntü ve sinirlilik hissi yaşarlar.

-Olumsuz duygulara eğilim ve düşmanca yaklaşım sergilerler.

-Ter edilme ve güvensizlik hissi yoğundur.

-Günlük olaylar hakkında hayal kırıklığı ve benmerkezci davranış özelliği vardır.

-Yoğun alkol ve madde kullanma eğilimi olabilir.

-Duygular arası dramatik değişimler yaşanabilir.

-Anksiyete ve bunalma hissine karşı savunma geliştirirler.

NEVROTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ

Nevrotik kişilik bozukluğu bazı ortak semptomlarla ortaya çıkabilir. Bu semptomlar genellikle belirli bir olay esnasında veya spesifik bir durum sonucunda çıkabilir. Bu belirtilerin birkaçına veya daha fazlasına sahipseniz mutlaka profesyonel bir destek almalısınız.

-Baş dönmesi ve vücutta terleme olması

-Nefes darlığı ve kalp çarpıntısı yaşanması

-Stresli ya da endişeli durumlarda yaşanan kaslarda titreme

-Bireyin normalde sergilediği davranışların değişmiş olması

-Kişilerarası ilişkilerde zorlanma ve saldırganca veya düşmanca davranışlar sergileme

-Duygularını düzenlemekte zorluk yaşama durumu ve yaşanan yoğun nevrotik kaygıyı gizleme çabası

NEVROTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Nevrotik bozukluklar, duygu bozukluğuyla ortaya çıkar. Dolayısıyla odaklanma eksikliği, güvensizlik, plan yapamama, saldırgan tutum gösterme, anormal seks isteği, nefret ve kin hisleri ile ortaya çıkar. Nevroz hastalığına sahip kişileri tetikleyen durumlar genelde altta yatan diğer kaygı bozukluğu rahatsızlıkları ile çevresel etmenlere dayalı olmaktadır.

Kişinin belirttiği bazı psikolojik bozukluklar nevrotik bozukluğunu tetikliyor olabilir. Bunlar; kaygılarını kontrol edememek, obsesif kompulsif bozukluk, sosyal fobi problemi, bipolar bozukluk, panik hali bozukluğu, özgül fobi sorunu, travmaya bağlı stres, kaygı bozuklukları, ağrı sorunları olabilir. Bunların yanı sıra kaygı, beyin fonksiyonu, çocukluk çağı travması, iklim, cinsiyet ve evrimsel yatkınlık nevrotik kişilik bozukluğuna neden olabilmektedir.

NEVROTİKLİK TİPLERİ

Nevrotik bozukluk kendi içinde çeşitlere ayrılmaktadır ve kişilerde farklı şekillerde görülmektedir. Kaygı bozuklukları, dissosiyatif bozukluklar, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, somatoform bozukluklar, bunaltı nevrozu, fobik nevrozu, histerik nevrozu, depresif nevroz, obsesif nevroz şeklindedir.

NEVROTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU İÇİN ÖNERİLER VE TEDAVİSİ

Nevrotiklik, kişinin kendi kendine tedavi edebileceği bir süreç olarak da görülmekle birlikte uzun süreli durumlarda profesyonel bir yardım almayı gerektirebilir. Bazı önerileri listeleyecek olursak; her gün egzersiz yaparak daha iyi hissedebilirsiniz. Günlük tutarak başınızdan geçen güzel olayları kaydedip dönüp baktığınızda hatırlayabilirsiniz. Alkol ve kafein yerine bol su tüketmelisiniz. Sağlıklı öğünler tüketerek enerjinizi yükseltip hem fiziksel hem de mental sağlığınızı iyileştirebilirsiniz. Aile veya arkadaş çevrenizle konuşarak içinde bulunduğunuz ruh halini anlatabilirsiniz. Bu duygu durumunun size zarar verdiğini düşünüyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.

Psikoterapi, ilaçlı tedavi, fiziksel egzersiz gibi yöntemlerle tedavisi mümkündür. Uzman yardımı almakta fayda vardır. Uzman yardımı dışındaki yöntemler kaygı durumunu azaltmaya yardımcı olsa da kişinin hayatını zorlaştırmaya devam eder. Psikoterapi olarak davranışçı yöntemler ve Bilişsel Davranışçı Terapi işlevsel olarak kullanılmaktadır. BDT yöntemleri ile nevrotik kişiliğe özgü bilişlerle ve duygularla çalışmak da yaşanan huzursuzluk ve şikayetler için faydalı olacaktır.

Psikolog Yaren Seycan CEYHAN