Anasayfa
En Çoklar
En Son
Kategoriler
İletişim
"Eşit işe, NEDEN FARKLI ÜCRET?"
Uğur Özeren:Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman, kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Uğur Özeren: Çalışanlar, eşit iş veya eşit değer için eşit ücret almaları her zaman çalışma barışı ve hakkaniyet uygulaması açısından önemlidir. Ülkemizde aynı işi yapan meslektaşların devlette çalışanlar ile özelde çalışanlar arasında, hatta devletin farklı kurumlarında çalışanlar arasında bile farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum hangi olumsuzlukları ortaya çıkarır?
Eşit işe eşit ücret ilkesine uyulmaması, hem bireyler hem de kurumlar düzeyinde çeşitli olumsuzluklara yol açabilir. Ülkemizde kamu ve özel sektör arasında ya da devletin farklı kurumları arasında ücret farklılıkları, aşağıdaki sorunları beraberinde getirebilir:
Motivasyon Kaybı: Aynı işi yapan bireylerin farklı ücretler alması, çalışanların adalet duygusunu zedeler. Bu durum, motivasyon kaybına ve iş performansının düşmesine yol açabilir.
Rekabet Ortamının Zedelenmesi: Eşitsiz ücretlendirme, iş arkadaşları arasında rekabete ve gerginliklere neden olabilir.
Bağlılığın Azalması: Çalışanlar, ücret adaletsizliği hissettiklerinde kuruma olan bağlılıkları azalır. Bu da iş bırakma oranlarının artmasına ve kurumsal verimliliğin düşmesine neden olabilir.
Kapasite Kullanımında Sorunlar: Kalifiye çalışanların düşük ücretli kurumlardan daha iyi maaş sunan kurumlara geçiş yapması, kurumlar arasında dengesizlik yaratır ve bazı kurumların yetkin insan kaynağını kaybetmesine yol açar.
Beyin Göçü: Özel sektör ya da farklı kurumlar arasında ücret eşitsizliği, nitelikli çalışanların daha yüksek ücret sunulan yerlere ya da yurtdışına yönelmesine neden olabilir.
Kurumlar Arasında İşgücü Dengesizliği: Bazı kamu kurumları ya da özel sektör alanları, yetenekli personel bulmakta zorlanırken, diğerleri gereğinden fazla nitelikli personel istihdam edebilir.
Toplumsal Güvenin Sarsılması: Eşitsiz ücretlendirme, bireylerin devlete ve kurumlara olan güvenini sarsabilir. Bu durum, toplumsal barışı olumsuz etkiler.
Çalışanlar Arasında Ayrımcılık Algısı: Aynı işi yapanlar arasında farklı ücret politikaları, ayrımcılık algısına yol açarak sosyal gerilimlere neden olabilir.
Ücret Adaletsizliğinin Yayılması: Adaletsiz uygulamalar, özel sektör ya da farklı kurumlar arasında genel bir norm haline gelebilir. Bu da işgücü piyasasında sistematik bir dengesizlik yaratır.
Tüketim ve Tasarruf Dengesizlikleri: Ücret farklılıkları, gelir dağılımında adaletsizliği artırarak toplumsal refahı düşürür. Bu durum, uzun vadede ekonomik dengesizliklere neden olabilir.
Bu tür sorunların önüne geçmek için, iş değerleme sistemlerinin etkin bir şekilde uygulanması, şeffaf bir ücretlendirme politikası benimsenmesi ve ücret farklılıklarının objektif kriterlere dayandırılması büyük önem taşır.
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Uğur Özeren: Özel okullar; Özel okulda öğretmenlerin maaşlarının düşük olmasının gerekçeleri olarakpandemi, maaşlardaki vergi kesintileri ve iki yıl süresinve öğrenim ücretlerine devletin getirdiği sınırlama saymaktadır. Geçmiş yıllarda Özel okul öğretmenleri, resmi okullarda çalışan öğretmenlerin maaşları kadar hatta daha fazla ücret almakta iken yılda ki bu kaybın sebebleri nelerdir? Bu durum nasıl ortadan kaldırılabilir?
Özel okul öğretmenlerinin maaşlarının geçmişe kıyasla düşmesi ve kamu okullarında çalışan öğretmenlerle aralarındaki maaş farkının açılmasının çeşitli nedenleri vardır. Bu durumun ortadan kaldırılabilmesi için çok yönlü bir yaklaşım gereklidir. Kamu öğretmenleri sendika aracılığıyla haklarını savunabilirken, özel sektör öğretmenleri çoğunlukla örgütsüz ve bireysel çalışmaktadır. Hukuki korumanın yetersiz olması, maaşların düşürülmesini kolaylaştırdı. Diğer yandan özel okul sayısındaki artış, öğretmenler arasında rekabet yaratarak maaşların düşmesine neden oldu. Bazı özel okulların, daha az deneyimli veya düşük maliyetli öğretmenlerle çalışmayı tercih etmesi de bunun sebepleri arasındadır. Bunun için ücret sınırlamalarında daha esnek bir politika izlenebilir, okulların mali yapısına göre belirli artış oranlarına izin verilebilir. Diğer yandan özel sektör öğretmenlerinin sendikalaşma hakkı teşvik edilmeli ve bu sendikalar aracılığıyla maaşlar, sosyal haklar ve iş koşulları iyileştirilebilir. Sonuç olarak denebilir ki özel okul öğretmenlerinin maaşlarının düşüşünün önlenmesi, hem öğretmenlerin yaşam standartlarını iyileştirmek hem de eğitim kalitesini artırmak için kritik önemdedir. Sorunun çözümü için devlet, özel sektör ve öğretmenlerin ortak bir zeminde buluşması gerekir. Adil ücretlendirme, sektördeki eğitim kalitesini ve toplumsal adaleti doğrudan olumlu yönde etkileyecektir.
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Uğur Özeren: Ülkemizde yaşanan ekonomik kriz ve yüksek enflasyon öğretmenlerimizin ekonomik dengesini bozmuştur. Özel okullarda çalışan öğretmenlerimizin kazanç dengesi öğretmenler aleyhinde daha da vahim hale gelmiştir. Asgari ücret vaya cok az bir farkı ile çalıştırılan öğretmenler nasıl bir ferformans gösterebilir?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Ekonomik koşullar, özellikle eğitim sektörü gibi temel hizmet alanlarında çalışanların performansını ve motivasyonunu derinden etkiler. Öğretmenler, toplumun geleceğini şekillendiren bireylerin yetiştirilmesinde kritik bir rol oynar. Ancak düşük gelir seviyeleri, ekonomik kaygılar ve iş güvencesi eksikliği öğretmenlerin mesleki bağlılığını ve verimliliğini ciddi şekilde zayıflatabilir. Özel okullarda asgari ücretle ya da buna yakın maaşlarla çalışan öğretmenler için aşağıdaki sorunlar sıklıkla gözlemlenir:
Motivasyon ve İş Tatmini Eksikliği:
Ekonomik yetersizlikler, öğretmenlerin temel ihtiyaçlarını karşılamada zorlanmalarına neden olur. Bu durum, iş motivasyonlarını ve dolayısıyla sınıf içi performanslarını düşürür.
Mesleki Gelişim Eksikliği:
Düşük maaş, öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yatırım yapmalarını zorlaştırır. Seminerlere katılma, kitap ya da teknolojik araç-gereç satın alma gibi imkanlar kısıtlanır.
Stres ve Tükenmişlik:
Sürekli finansal sıkıntı yaşayan öğretmenler arasında stres ve tükenmişlik oranları artar. Bu durum, sınıf yönetimi ve öğrencilere olan yaklaşımlarını olumsuz etkiler.
Kalifiye Öğretmenlerin Göçü:
Daha iyi koşullara sahip kamu okulları ya da farklı sektörlere geçiş yapmayı tercih eden öğretmenler, özel okullarda kalifiye kadro eksikliğine yol açabilir.
Bu sorunların çözümü için çeşitli politikalar ve stratejiler uygulanabilir. Örneğin
Özlük Haklarının İyileştirilmesi; Özel okullardaki öğretmenlerin asgari ücretin çok az üzerinde maaşlarla çalıştırılması yerine, belirli bir standart getirilerek asgari ücretin en az %50 üzerinde maaş sağlanması teşvik edilebilir.
Denetim Mekanizmalarının Güçlendirilmesi; Özel okullardaki öğretmen maaşlarının ve çalışma koşullarının daha sıkı denetlenmesi sağlanmalı. Öğretmenlerin haklarını koruyacak düzenlemeler uygulanabilir.
Öğretmenlerin ekonomik dengesi sağlanmadığında, eğitimde kalite hedeflerine ulaşmak zorlaşır. Öğretmenlerin daha iyi koşullara kavuşması, sadece onların değil, öğrencilerin ve dolayısıyla toplumun geleceği için de büyük önem taşır.
Uğur Özeren: Öğretmenlerimizin daha iyi koşullarda çalışabilmesi, özlük haklarının eksiksiz alabilmesi için ilgili bakanlıklar neler yapabilir?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), öğretmenlerin daha iyi koşullarda çalışabilmesi ve özlük haklarının eksiksiz sağlanabilmesi için hem mevzuat düzenlemeleri hem de uygulamaya dönük adımlar atabilir. Öğretmenlerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi, eğitim sisteminin genel kalitesini artıracak ve toplumsal kalkınmaya katkı sağlayacaktır. MEB öğretmenlerin özlük haklarının güçlendirilmesi, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi, eğitim ve öğretim destekleri, öğretmenlerin statüsünün güçlendirilmesi konularında tedbirler alabilir.
Özlük Haklarının Güçlendirilmesi
Standart Ücret Politikası: Özel okullarda çalışan öğretmenler için asgari bir maaş standardı belirlenebilir. Örneğin, kamu okullarındaki öğretmen maaşlarına paralel bir taban ücret politikası uygulanabilir.
Ekonomik Destek Programları: Öğretmenlerin maaşlarının yanı sıra ek gelir olanakları yaratılabilir. Bu kapsamda, Performans ödülleri, Kıdem ve uzmanlık düzeyine bağlı maaş artışları sağlanabilir
Denetim Mekanizmalarının Güçlendirilmesi
Özel Okul Denetimleri: MEB, özel okullarda çalışan öğretmenlerin maaşlarının ve çalışma koşullarının düzenli olarak denetlenmesini sağlayabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile iş birliği yaparak kayıt dışı çalışmanın önüne geçilebilir.
Yaptırımlar: Özel okullarda öğretmenlerin özlük haklarını ihlal eden kurumlara ciddi yaptırımlar uygulanabilir, bu okulların teşvik ve desteklerden faydalanması engellenebilir.
Öğretmenlerin Statüsünün Güçlendirilmesi
Özel okul öğretmenlerinin iş güvencesi yasal zeminde güçlendirilebilir, Mesleki basamaklara (adaylık, uzman öğretmenlik, başöğretmenlik) göre maaş farklılıkları daha makul düzeylerde düzenlenebilir. Ayrıca öğretmenlerin emeklilik haklarına erişimi kolaylaştırılabilir. Sonuç olarak Milli Eğitim Bakanlığı’nın atacağı bu adımlar, yalnızca özel okul öğretmenlerinin değil, kamu okullarında görev yapan öğretmenlerin de çalışma koşullarını iyileştirecektir. Bu, eğitim sistemindeki genel kaliteyi artırarak hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin yararına olacaktır. Çünkü Öğretmenlerin ekonomik ve sosyal haklarının korunması, toplumsal kalkınmanın en temel adımlarından biridir.
Uğur Özeren: 657 sayılı devlet memurları kanununa göre görevlerini ifa eden özel okul öğretmenlerimizin mutluluğu ve kurumların sürdürülebilirliği açısından en güzel dengeyi oluşturmak için ilgili taraflar ilk önce neler yapabilir? Du durum düzeltilmez ise ortaya çıkacak durumlar neler olabilir?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Özel okul öğretmenlerinin mutluluğu ve kurumların sürdürülebilirliği arasında dengeyi kurmak, eğitim kalitesini artırmak ve tüm tarafların memnuniyetini sağlamak açısından kritik bir meseledir. 657 sayılı devlet memurları kanunu, kamu görevlileri için düzenlemeler içerse de, özel okul öğretmenlerinin koşullarının iyileştirilmesi ve denge sağlanması için bazı temel adımların atılması elzemdir. Özellikle öğretmenlerin haklarının güçlendirilmesi alınması gereken tedbirlerin başında gelmektedir. Bu kapsamda adil ve rekabetçi ücretlendirme yapılarak özel okul öğretmenlerinin maaşlarının, devlet okullarındaki emsalleriyle karşılaştırılabilir bir seviyede olması sağlanabilir. İkincisi çalışma koşulları ve iş güvencesi sağlanarak özel okul öğretmenlerin çalışma saatleri, izin hakları ve iş güvencesi konularında standartlar geliştirilebilir. Ççüncüsü sosyal haklar güçlendirilerek kıdem tazminatı, sağlık sigortası, eğitim destekleri gibi sosyal haklar netleştirilerek uygulanabilir hale getirilebilir. Bu süreçte öğretmenlerin mutluluğunun, öğrenci başarısına ve dolayısıyla kurumların sürdürülebilirliğine doğrudan katkıda bulunduğu unutulmamalıdır. hem insani hem de kurumsal bir bakış açısıyla dengeli bir yaklaşım oluşturmak önemlidir.
Uğur Özeren: Türkiye Özel Okullar Derneği Başkanı (TÖZOK) , Tüm Özel Öğretim Kurumları (TÖDER) , Özel Öğretim Derneği (ÖZDER) , Özel Eğitim-Öğretim Derneği , Özel Öğretim Kurumları Birliği Derneği (ÖZKURBİR) bu konuda nasıl bir insiyatif üstlenebilir?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Öncelikle yasal düzenlemeler için baskı oluşturmalıdırlar. Bu Sendikalar, özel okullarla toplu sözleşme görüşmeleri yaparak öğretmenlerin maaş, ek ders ücretleri, sigorta primleri ve diğer sosyal haklar konusunda standartlar belirlenmesini sağlayabilir. Ayrıca bu sendikalar Sendikalar, üyelerine haklarını öğrenmeleri ve savunmaları için hukuki destek sunabilir. Mesleki gelişim eğitimleri organize ederek öğretmenlerin kariyer gelişimlerine katkıda bulunabilir. Son olarak velilerle iletişim kurarak, öğretmen haklarının öğrencilerin eğitimi üzerindeki olumlu etkilerini anlatabilir ve velileri bu mücadeleye ortak edebilirler. Bu stratejiler, özel okul sendikalarının öğretmen haklarını iyileştirme konusunda daha etkili olmalarına yardımcı olabilir. Ancak, başarı için güçlü bir örgütlenme, etkili bir liderlik ve öğretmenlerin aktif katılımı şarttır.
Uğur Özeren: Özel okul öğretmenlerinin özlük hakları, ek ders, nöbet ücretleri ile yapılan görevlendirmeler ile normal ücretlendirmenin asgari ücretin 3 katı olması gerekirken, asgari ücretin biraz üstünde maaş almasını denetlemesi gereken kurumlar var mı? Bu konuda ki hak kaybı neden göz ardı edilmektedir?
Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman:
Türkiye'de özel okul öğretmenlerinin özlük hakları ve maaş standartlarının korunması için denetim yapılması gereken birkaç ana kurum ve neden bu hak kayıplarının göz ardı edildiğine dair sebepler şu şekilde sıralanabilir:
Daha Sıkı Denetim ve Şeffaflık
MEB ve Çalışma Bakanlığı'nın özel okullarda öğretmen maaşlarını ve haklarını düzenli olarak denetlemesi ve kamuoyuna raporlar sunması gereklidir.
Sendikalaşma ve Dayanışma
Özel okul öğretmenlerinin sendikalaşma süreci desteklenmelidir.
Meslek örgütleri ve dernekler, bu konuda daha etkin kampanyalar yürütebilir.
Velilerin Bilinçlendirilmesi
Velilere, öğretmenlerin daha iyi koşullarda çalışmasının öğrencilerin eğitimi üzerindeki olumlu etkileri anlatılmalıdır.
Yasal Düzenlemelerin Güçlendirilmesi
Özel okullarda çalışan öğretmenlerin maaşlarının devlet okullarındaki öğretmen maaşlarına paralel olması için daha katı yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Bu sorunların çözümü, yalnızca devletin değil, tüm paydaşların (öğretmenler, veliler, okullar ve sivil toplum kuruluşları) ortak çabasıyla mümkün olacaktır.
Uğur Özeren: Sayın Doç.Dr. Gökhan Arastaman, değerli görüşlerinizi bizimle paylaştığınız için hem Nirvana Sosyal Bilimler Sitesi ailesi adına hem de okuyucularımız adına çok teşekkür ederiz.
