Meydan Okuyorum Ama Neye? Sosyal Medya Akımlarının Karanlık Yüzü
Yasemin ŞENGÖR
Uzm. Psikolojik Danışman
İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte hayatımızda önemli bir yer kaplayan sosyal medya kullanımı ile ilgili davranış alışkanlıklarımızı denetleyemediğimiz durumlarda ruh sağlığımız olumsuz etkileniyor. Her geçen gün yeni bir araştırmaya konu olan sosyal medya kullanımı, olumlu katkılarından daha çok olumsuz getirileri ile insan hayatını etkilemeye devam ediyor.
Sosyal medya kullanımı konusunda hemen hemen her yıl farklı boyutlarda karşımıza çıkan ‘sosyal medya akımları’ tehlikeli boyutlara da varabilen özellikleri ile Psikolojik Danışma ve Rehberlik bilim dalında da önemli araştırma konularından biri. Yüksek yerlerde hayatı tehlikeye atacak derecede cesaret örneklerinin gösterildiği, okullarda öğrenciler arasında yaygınlaşmasının önlenmesi için tedbirler alınmasını gerektiren ve gençleri tehlikeli şakalaşmalara özendiren, bireylerin kuralları belirlenmiş gönderiler vasıtasıyla takipçilerine ‘meydan okudukları’ sosyal medya akımları, değişen yüzleriyle hayatımıza dönem dönem giriyor. Peki bizler, sosyal medya akımları ile takipçilerimize güç ya da cesaret gösterisi yapmaya, ‘gencim’, ‘güzelim’, ‘mükemmelim’, ‘böyle de harikayım’ mesajalrı vermeye çalışırken takipçilerimizwe meydan mı okuyoruz, yoksa hayatımızdaki bir eksikliği tolere etmeye mi çalışıyoruz ya da içimizdeki psikolojik bir gerilimle mi savaşıyoruz?

Sosyal Medyada 10 Years Challenge Akımının Psikolojik İncelemesi
İnternet ve bilişim teknolojilerindeki değişiklikler, geleneksel medyanın yerini giderek sosyal medyaya bırakmasına yol açmıştır. Hayatımıza yeni bir iletişim anlayışı getiren sosyal medya, dijital ortamda bireylerin aktif rol oynadığı bir etkileşim alanıdır.
Bireylerin farklı insanlarla karşılaştığı, iletişme geçtiği, arkadaşlık ya da iş ilişkisi kurduğu, sosyal bir hayat sürdürerek bir kimlik oluşturduğu sosyal medya ortamında meydana gelen hareketeler, bazen kısa süre içinde geniş kitleleri etkileyebilmektedir. Sosyal medya akımları olarak yaşamımıza giren bu hareketliliklerden en dikkat çekenler arasında da 10 Years Challenge Akımı geliyor.
10 Years Challenge Akımı Nedir?
Öncelikle Challenge kavramı üzerinde durmak gerekir. Challenge, meydan okuma anlamına gelmektedir ve sosyal medya akımlarının önemli bir kavramı halini almıştır. Sosyal medyada mizahi bir anlamda kullanıcılar paylaşımları ile birbirine meydan okurken, aslında bir güç gösterisi yapmakta aynı paylaşımı sosyal medya arkadaşlarından da beklemektedir. Böylelikle sosyal medyada yaratılan hareketler, meydan okuma felsefesi altında bir domino etkisi gibi yayılmaktadır.
10 Years Challenge akımı, sosyal medya kullanıcılarının İnstagram başta olmak üzere birçok sosyal medya kanalında şimdiki halleri ile 10 yıl önceki hallerini fotoğraflarla bir karede bir araya getirdiklererek paylaştıkları bir harekettir. Akım, 2019 yılının başlarında çok hızlı biçimde yayılmış, kısa sürede ünlülerden tüm sıradan insanlara dek #10YearsChallenge etiketi kullanılan paylaşımlar sosyal medyayı etkisi altına almıştır.
10 Years Challenge Akımı ile Neye Meydan Okuduk?
Geçtğimiz yıl sosyal medyanın önemli konularından biri olan 10 Years Challenge akımına çoğumuz uyduk. Peki, şimdi durup düşünelim 10 yıl önceki resimlerimizi paylaşırken kime, neden meydan okuduk? Sosyal medyada on yıl önceki halimizle bugünümüzü karşılaştırırken neyi amaçladık?
10 Years Challenge sosyal medya akımı, öncelikle bireyin geçmiş yıllara meydan okumasıdır. Kişi, ‘hala güzelim, gencim, yıllar beni değiştiremedi’ ya da bazen de ‘bakın ne kadar değiştim, ne kadar güzelleştim, zaman bana ne kadar iyi geldi’ demek ister. Ve bunu paylaşım yaparak takipçilerine ilan eder. Bu yolla aldığı beğeni ve yorumları bir tür onay olarak değerlendirir. Hala genç, hala güzel, hala yakışıklı, hala diri olduğuna ya da yılların kendini ne kadar da geliştirdiğine yönelik kişinin takipçileri bir ayna görevi üstlenir.
Fotoğraflarda yapılan montaj, psikolojik bakımdan kişinin takipçilerine meydan okurken aynı zamanda da bir güç gösterisi yapmak istediği biçiminde yorumlanabilir. Akıma uyarken çok iyi görünmek ve hatasoız biçimde takipçilerinin karşısına çıkmak istemektedir.
10 Years Challenge paylaşımları genel olarak incelendiğinde psikolojik bakımdan bireylerin sosyal medyada vermeye çalıştığı mesajlardan bazıları şöyle okunabilir:
Hala güzel ve gencim,
yıllar beni eskitemedi, şarap gibiyim
aradan geçen yıllarda yeni bir ben yarattım
aradan geçen yıllarda hiç değişmedim, ben yaşlanmam
aradan on yıl geçse de çılgın halimden bir şey kaybetmedim
o masum halimi hiç kaybetmedim.
Yaşamımızda giderek çok önemli bir rol oynayan hatta koronavirüs pandemi günlerinde adeta karantina yaşamlarımızda bizleri yakınlaştıran sosyal medyanın olumlu katkıları yok sayılamaz. Fakat bazıları gençler arasında ölümlere, ölümcül yaralanmalara sebep olacak kadar tehlikeli boyutlara varabilen sosyal medya akımları üzerine durup düşünmekte fayda var.