Alaaddin DİNÇER/Eğitimci

Her 5 yılda Meb  Stratejik Plan yayınlamaktadır.En son plan, 2014 yılında 2014-19 Stratejik Planı olarak yayınlanmıştı.Bu yılda 2019-2023 yılını  kapsayan 5 yıllık plan yayınlanmış durumda.Planın 2019 yılının sonunda yayınlanmış olması geelecek planlaması bakımından aslında 4 yıllık hedefler gerçekleşmesi olarak ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.Bu yazımızda Stratejik Planın devamsızlık-sınıf tekrarı,okullaşma oranları,derslik başına düşen öğrenci,tam gün eğitime geçiş ve bütçelendirme bölümlerinde yer alan hedeflerini ele alacağım.Geleceğe Bakış bölümünde bulunan ve genel müdürlük alanlarıyla ilişkilendirilen Stratejik Planda 7 amaç 24 hedef belirlenmiştir.

Stratejik Planın Önümüzdeki 4 Yıllık Hedefleri

1-Çağ nüfusunun okullaşma oranları

2023’te ilkokul birinci sınıfa başlayacak çocukların yüzde yüzünün okulöncesi eğğitim alması hedefleniyor.Bu oran 2019 yılında %70’tir.Ayrıca ilkokul ve ortaokulda da okullaşma oranı yüzde yüze,lisede ise %89’dan %99,99’a çıkarılması hedeflenmektedir.  

2-Devamsızlık ve sınıf tekrarı

MEB, 9.sınıflarda %11 oranında görülen sınıf tekrarı oranı önümüzdeki 4 yıl içerisinde her yıl 1 puan azaltarak %7’ye düşürmeyi, aynı şekilde ortaöğretimde görülen ve oranı %30 olan 20 gün ve üzeri devamsızlık oranını da %20’ye indirmeyi hedefliyor.MEB Bu oranları ilkokullarda %6’dan 4’e,orta okullarda ise %11’den   %5’e düşürmeyi hedeflemektedir. 

3-Derslik başına düşen öğrenci

MEB, İlkokullarda öğrenci sayısı 30’dan fazla olan  %22 oranındaki şube oranını 2023’te %10’a,ortaokullarda ise %30’dan %15’e indirmeyi hedefliyor.Liseler için bu bölümde herhangi bir oran verilmemesi bu alanda yaşanacak sayısal artışların ne  kadar olacağının net bilinmemesine beğlı olabilir.

4-Tam gün eğitim

MEB, 2019’da temel eğitimde (okul öncesi,ilkokul ve ortaokul) %29 olan ikili eğitim durumunu 2023’te tamamen bitirmeyi, liselerde ise %3,8’den %2’ye indirmeyi hedefleri arasına almış  bulunmaktadır.

5-Hedeflerin tahmini maliyetlendirilmesi

Yedi Amaç başlığı altında toplanmış 24 hedefin gerçekleşmesi için önümüzdeki 4 yılda MEB ‘e 647 milyar liralık kaynak gerekmektedir.Bu rakamı 4’e böldüğümüzde her yıl için   yaklaşık 162 milyar bütçe anlamına gelmektedir. Oysa 2019’da 113 milyar 813 milyon olan MEB Bütçesi 2020 yılı için yaklaşık 11 milyar 584 milyon lira artışla 125 milyar 397 milyon lira olacak şekilde bağlanmıştır.2019 bütçesine göre 2020 yılında bütçe %10.18 oranında arttırılmıştır. Stratejik planda  her bir yıl için oluşan rakamla 2020 bütçesinde öngörülen rakam arasındaki 37 milyarlık liralık farkın nasıl kapatılacağı belirsizliğini korumaktadır.Bu açık ya okul aile birlikleri tarafından toplanan kaynaktan ya yerel yönetimlerin katkısıyla ya da diğer diye tarif edilen ve ne olduğu belli olmayan kalemlerden karşılanacaktır.Karşılanamaması durumunda hedeflerin büyük bir bölümü tutturulmamış olacaktır.Ayrıca MEB’e  2015-19 yılları arasında genel bütçeden ayrılan yıllık bütçe oranlarına bakıldığında 2015’te %13,11 olan oranın 2019’da %11,84’e, 2020’de ise %11,45’e gerilediğini görmekteyiz.Aynı gerileme GSYH oranlarında da görülmektedir.2015’te MEB Bütçesinin GSYH’ya oranı %3,19 iken, bu oran 2019’da %2,56’ya kadar düşmüştür.2020’de ise %2,57 olması beklenmektedir.

Yukarıda sıralanan hedefler dışında diğer öne çıkan hedeflere bakıldığında  MEB;yıllık kitap okuma sayılarını ilkokullarda 24’ten 27’ye,ortaokullarda 9’dan 13’e,lisede ise 6’dan 10’a yükseltmeyi hedeflemektedir.Verilerden anlaşılan MEB ücretli öğretmen çalıştırmaya 2023 yılında da devam edecektir.MEB ücretli öğretmen çalıştırma oranının çizelgede 2019’da %7 seviyesinde olduğunu yazmaktadır.Bu oranı 1,5 puan azaltarak 2023’te %5,5’e indireceğini belirtmektedir. Kadın yönetici oranı %18,5’ten 21’e, engellilere uygun tam donanımlı okul sayısı 1350’den 2000’e çıkarılması hedeflenmektedir.Ortaöğğretiimde merkezi sınavla öğrenci oranının 4 puan azaltılması,Bütçe dışı kaynaklardan Bakanlık bütçesine sağlanacak katkının %4’ten %10’a çıkarılması hedefler arasına konulmuş bulunmaktadır.Özel okul oranının %9,9’dan %12’ye, geçici koruma altındaki yabancı çocukların okullaşma oranının da %62’den 75’e çıkarılacağı bilgisi hedefler sutununda yer almaktadır.

Sonuç olarak,bu  hedeflerin gerçekleşmesi noktasında pek çok soru işaretleri bulunmaktadır. Buna rağmen itirazımız olan özel okul oranının artması,bütçe dışı kaynaklardan neyin kast edildiğinin açık olarak yazılmaması,ücretli öğretmenliğin bitirilmemiş olması gibi hedeflerin gerçekleşmesi hepimizin arzu ve isteği.Hatta gönül ister ki itirazımız dışında kalan diğer pek çok hedefe yüzde yüz ulaşılsın.Ancak bugüne kadar yaşadığımız gerçekler ve bu gerçeklerle yüzleşmeme tavrı nedeniyle hedeflerin tutturulamaması endişesi taşımaktayız.Eğitime yapılan bütün yatırımlar aslında ülkenin ve toplumun geleceğine yapılan yatırımlardır. Toplumun karanlıktan aydınlığa çıkması,güçlü olması ve modern toplumlar düzeyine ulaşması eğitim ile özellikle de bilimsel ve nitelikli eğitim ile olur.Eğitimin  bilimsel ve nitelikli olması her şeyden önce sağlam kaynaklarla desteklenmesiyle anlam kazanır.. Yeterli kaynak yoksa ne hedefler tutturulabilir ne de toplumda istenilen ilerleme ve dönüşümler gerçekleşir. Kısacası dönüşüm dinamiklerini besleyen en önemli unsur kaynaktır.Dinamikler arası koşulların eşitlenmesi  ise, eğitimin kamusal kaynaklar ile güçlendirilmesine ve bu kaynaklar üzerinden ihtiyaç duyulan yatırımların yapılmasına bağlıdır. Bunun dışındaki eğilimler,yönelimler ve anlayışlar var olan durumu idare etmeyi sağlamaktan,eiğtime devinim kazandırmamaktan  öte geçmeyecektir.Bunun için diyoruz ki; 5 yıllık Stratejik Planlarn  gerçekleştiği sürece anlamlıdır. 29.11.2019