UÇUŞ EĞİTMENİ RICHARD BACH’IN ÖĞRENME DENEYİM VE GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: HİPNOZCU 

Richard David Bach, 23 Haziran 1936'da Illinois'deki Oak Park'ta doğdu.Amerika Birleşik Devletleri Donanması ve New Jersey Hava Ulusal Muhafız’da görev yaptı.Hava gösterisi sanatçısı, uçuş eğitmeni, ayrıca “Douglas Aircraft” için teknik yazar ve “Flying” dergisinde yazar olarak çalıştı.Havacılık gibiyazmak daBach’ın tutkusudur. Kitapları çoğunlukla yaşamından ilham alan otobiyografidir.Yapıtlarında uçma sevgisi, özgürlük, sınırları aşma, öğrenme, benlik gibi temalar belirgindir.Bu yazıdaeğitmen Richard Bach’ın Hipnozcu adlı eserine değinelecektir.

Hipnozcu 

Bach, bu eserini 2009’ta yazmıştır. İlk gençlik dönemlerindeki hipnozla ilgili deneyimini, uçuş eğitimciliği ile kurguladığı bir eserdir. Eserde uçuş eğitimeni Jamie Forbes’in, rastlantıların, öğreneceğimiz dersler ve bizden öğrenecek dersleri olan insanlara yönlendireceği inancı anlatılır. Rastlantıların bir nedeni vardır. Bu neden, bir insanın başka birinsanın öğrenmesine neden olacak bir deneyimi içerir.

Yapıtta yüksek benlik, önermeler, hipnoz, oto-hipnoz, yeniden hipnoz, Çekim Yasası, oto-önerme, kabuller gibi terimler geçmektedir. Hipnoz kabul edilen bir önermedir. Yeniden hipnoz ve oto hipnoz yoluyla kendimize sunacağımız önermeler ile kendi dünyamızı yaratabiliriz.

Uçuş eğitmeniJamie, rastlantıların bir nedeni olduğunu, kendi hayatını kurtarmak ve uzayzaman dünyasının nasıl çalıştığını göstererek kendisinin hayatını değiştiren Maria Ochoasayesinde öğreneceği bir deneyim yaşar.

Jamie, T-34’ü kullanırken Cessna 182’nin pilotu Juanbilincini kaybettiği için devredışı kalmış, telsizden Maria’nın yardıma ihtiyacını duymuştur. Maria’a güvenli inişinde rehberlik etmiştir. Evet, bu hiç olamayacak bir şeydir. Maria, kendisiyle yapılan röportajda,muhabire“havada hipnotize edildiğini, indiğinde hipnozdan uyandığını”söylemiştir. Romanın dönüm noktası burada başlamaktadır.

Ertesi sabah röportajı okuyan Jamie, hipnoz, sözcüğünü duyunca duraklamış ve 30 yıl önce yaşadığı bir anısı gözünde canlanmıştır. Amerikalı sahne illizyonisti Büyük Blacksmyth,Jamie’in gönüllü denek olduğu hipnoz seansında, kendisine şunu söylemiştir: “Kendi inançlarımıza asla tutsak olmamız gerekir.” Jamie Forbes de Maria’a o sırada “kaptan pilot olduğu dışında herşeyi unutmasını” söylemiştir. İşte bu bir kabul önermesidir.

Önermeler kabul edildiğinde kişiyi hipnotize eder. Önerme ve onaylama yoluyla insan aklı bunu bilince yöneltir. Öğrenmek için en doğru yaklaşım ise eğilim, seçim ve tutkudur (Bach, 2009, s.159).

Jamie havalimanında röportajı okuduğu sırada Maria’yı havada hipnoz edip etmediğini düşünür. Tam bu sırada kafeteryada kahvaltı ederken,Dee Hallock adında bir kadın oturmak için aynı masayı seçer. Dee, “rastlantı diye bir şey yoktur”hipotezini sınamak için otostop ile gezdiğini ve bir “eşit fırsat kâşifi” olduğunu söyler.

“(…) Örneğin siz ve ben; önemli bir ortak dostumuz çıksa şaşırmam. Burada buluşmamızın bir nedeni olması beni şaşırtmaz. Hiç şaşırtmaz” (Bach, 2009, s.45).

Jamie bu karşılaşmanın bir rastlantı olup olmadığı konusunda henüz ikna olamamıştır. Jamie,Dee’ye bunun bir rastlantı olmadığını kabul etmesi için kendisini şok edecek bir şey söylemesini ister. Dee:

“(…) Size bir şey söyleyim mi? Ben bir hipnozcuyum…” (Bach, 2009, s.47).

Jamie, bir taraftan bu garip karşılaşmayı sorgulamaya devam ederken diğer taraftan kendisinden hipnozla ilgili ayrıntılar öğrenir. Maria’a iniş için yardım adına söylediği her cümlenin bir önerme olduğunu anlamaya başlar. Dee, ona “hipnoz kabul edilen bir önermedir”der. Jamie,Maria’nın uçağı kontrol altına alabilmesiyleilgili verdiği tüm önermeleri sırayla Dee’ye aktarır. Jamie,Maria’a olumlama, onaylama, sözle dile getirilmeyen ipuçlarını kullanma, otoritesini kabul ettirme, yere salimen indireceğine güven duymasını sağlama gibi önermeleri kullandığını,Dee’nin hipnozla ilgili açıklamalarından öğrenir.Böylece Jamie, rastlantıların bir nedeni olduğunu, rastlantıların, öğreneceğimiz dersler ve bizden öğrenecek dersleri olan insanlara yönlendireceğiniinancı gelişir.

Havalimanında olasılıksız karşılaşmalar yaşadığı Dee,Blacksmyth’in eşidir. Sahne illizyonisti Büyük Blacksmyth’in anısını yaşatmak için Deebu yöntemi kullanmıştır. Dee, Jamie Forbes’in telefon numarasını havalimanındaki uçuş eğitimiyle ilgili dergilerden birinin arkasına yazar. Reklamilanıvermeyen uçuş eğitimcisi Jamie’i,Jennifer Black O’hara adında bir kız arayarak kendisinden, uçuş dersi almak isteğini söyler. Jennifer kendisine uçak dergisinin arkasına birisi tarafından el yazısıyla yazılan telefon numarasından ulaştığını söyler. Bu kız ise Büyük Blacksmyth ve Dee’nin kızları Jennifer Black O’hara’dır. Otostop ile gezen Dee, kızı Jennifee ile birlikte çok istediği uçuş eğitimini almadan ölmüştür.Jamie büyük bir inançla, Hipnozcudan öğrenip kabul ettiği önermeyi tekrar eder:

“(…) Rastlantı beni almam gereken dersleri olan ve benden ders alabilecek başkalarına da yöneltecek…” (Bach, 2009, s. 160).  

Önermelerin gücü

Öykünün içerdiği önermelere bakıldığında önermelerin, olumlama ve onaylama içerdiği gibi, reddi de içerebildiğini görüyoruz. Maria, Jamie’e “ben uçak kullanamam” dediğinde Jamie ona “pekâlâ beraber indiririz” diye cevap verir. Jamie, Maria’nın uçak kullanamayacağı önermesini ret etmiştir. Bach, önerme, onaylama ve gerçekleşmenin çevrimsel şekilde ilerlediğini, her önermenin kendini pekiştirdiğini söyler. Bu nedenle her olgu rastlantısal ya da yazgısal olarak etiketlenmemelidir(s.54).

“Gerçekleşenler, isteklerimiz ya da düşlerimiz değil, kabullendiğimiz önermelerdi. Zihnin Maria’nın bedenini hayatını kurtarmaya yetecek bir süre için ödünç aldı (Bach, 2009, s.56).

Elbetteki hipnoz, her günün her dakikası kendimize ve başkalarına uygulayabileceğimiz ve bunu yaptığımızın farkında bile olmayabileceğimiz kadar alışılageldik bir şey değildir. Hipnoz neden burada olduğumuzu söylemese de belki de dünyada nasıl zaman geçireceğimiz konusunda bize ipuçları verebilir. Hipnoz, kabul edilen önermelerden başka bir şey değildir.Bir başka deyişle, her bir ifade birer önermedir (s.60). Önerme, bakış açımızı değiştirmeyi sağlayan temastır (s.90)

Çevremizdeki dünyanın inandıklarımızı yansıtan bir ayna olduğunu ifade eden Samuel Black (Büyük Blacksmyth)öldükten sonra, anısını kendisi gibi hipnoterapist olan eşiGwendolyn sürdürür. Adı ise torunu (Jennifee’nin kızı) tarafından Dee olarak seslendirildiğinden bu adı kullanmıştır. “Birşeyler bir neden doğrultsunda oluşur” diyen Dee Hallock ve Jamie’nin ortak bir tanıdıkları Büyük Blacksmyth’dir. Havalimanında ikinci olasılıksız karşılaşmalarında Gwendolyn’un Dee Hallock olduğunu ve Jennifer adlı bir kızları olduğunu öğrenir.

Düşüncelerimizde tuttuğumuz her şey deneyimlerimizde gerçeğe dönüşür. Bu da Çekim Yasasıdır. Çekim Yasası hipnoz olgusunun temelindeki kavramla aynı şeydir (s.109) Jamie, Dee Hallock ile karşılatıklarından beri her yerde önermeler görür. Kendini nasıl hipnotize edeceğini, uzayzamanın inanışları içinde kaybolmak yerine yok edilemez bir ruhla kimlik bulmanın ne demek olduğunu öğrenir. Bu ise insanı yüksek benliğe götürür. Yüksek benliğe sahipinsan ne zaman isterse kendi kararları ile dünyasını değiştirebilme cesaretine sahiptir. Yüksek benlik, kişinin kendisi için bir ebeveyn ve rehberdir.Kişi yüksek benliğiyle eğilimlerini, seçimlerini tanıyabilir.Hem kendi öğrenir hem de başkalarının öğrenmesine neden olur.

Öğrenmede eğilim, seçim ve tutkunun rolünü, önermelerin gücünü görebildiğimiz bu uçuş eğitmeninin romanında eğitsel ilişkilerimizi tekrar gözden geçirebilir, hangi önermelerin öğrencilerimizin dünyasında ve kendi dünyamızda dönüşüme neden olduğunu düşünebiliriz. Bach, naifçe yaşamımızda başkalarının öğrenmesine hangi fırsatlar yarattığımızı sorgulamamıza neden oluyor.

Kaynakça

Bach, R. (2009). Hipnozcu.(Çev. C. Taşçıoğlu). April Yayıncılık,Ankara.

https://www.famousauthors.org/richard-bach 1 Temmuz 2019 tarihinde erişilmiştir.