AKADEMİK ÖZGÜRLÜKLE İLGİLİ YAŞANAN SORUNLAR

Akademisyenlerin sahip olduğu akademik özgürlük sorunsuz değildir. Altbach’a (2001) göre dünyanın birçok yerinde akademik özgürlük saldırı altındadır. Gillin’e (2002) göre akademik özgürlüğün geleceği güvenli olmaktan uzaktır. Doğası gereği akademik özgürlük, gücü elinde tutanlar için bir tehdittir. Örnek Büken’e (2006) göre akademik özgürlük her türden iktidar sahibi için bir tehdit oluşturmaktadır. Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde iktidarı kızdıran akademisyenlerin cezalandırılması veya haklarından mahrum edilmesi yaygındır. Akademik özgürlüğe yönelik sınırlamalar aynı zamanda akademisyen(ler)in bireysel hak ve özgürlükleri açısından da engellemeleri beraberinde getirebilmektedir. Dinler’e (2013) göre akademik özgürlüğe yönelik tehditler ve baskılar aynı zamanda düşünce ve ifade özgürlüğüne de müdahale oluşturmaktadır.

Akademik özgürlük, demokratik toplumlarda daha fazla kabul görmekte, desteklenmekte ve geliştirilmesi için çaba harcanmaktadır. Demokratik olmayan toplumlarda, diğer bir deyişle totaliter rejimlerde akademik özgürlük kısıtlanmakta veya engellenmektedir. Akademik özgürlüğün kısıtlanması veya engellenmesi, üniversitelerin üstlendiği görevleri tam olarak yerine getirememesi ve dolayısıyla bilimin, uygarlığın ilerlemesinin olumsuz etkilenmesi gibi sonuçları beraberinde getirebilir. Kükner’e (2015) göre akademik özgürlük olmadan akademisyenlerin sorumluluklarını yerine getiremeyecek ve sorumlulukları yerine getirememesinden de en çok toplum zarar görecektir.

Akademik özgürlükle ilgili sorunlar sadece akademisyenleri ilgilendirmemekte, aynı zamanda üniversiteyi, bilim dünyasını, toplumu ve insanlığı da ilgilendirmektedir. Akademik özgürlüğün her ne şekilde olursa olsun kısıtlanması veya engellenmesi üniversiteyi sıradanlaştırabilecek, bilimin ilerlemesini ve gelişmesini engelleyebilecek, toplumun bilimin teknolojiye dönüşmüş halinden yararlanmasını en aza indirgeyebilecek ve insanlığın daha çağdaş ve bilimsel görünümden uzaklaşmasına neden olabilecektir. Ayrıca yeni nesilin bilim insanı olma ve bilimle uğraşma idealini olumsuz etkileyebilecektir. Toplumdaki bireylerin ve her düzeydeki yöneticilerin akademik özgürlüğü desteklemesi, olası sorunların daha az yaşanmasını sağlayabilmede stratejik öneme sahiptir.

Kaynaklar

Altbach, P. G. (2001). Academic freedom: International realities and challenges. Higher Education 41(1–2), 205–219.

Dinler, V. (2013). Akademik özgürlüğün sınırı üzerine sorular. Muhafazakâr Düşünce, 9(35), 239-261.

Gillin, C. T. (2002). The bog-like ground on which we tread: Arbitrating academic freedom in Canada. CRSA/RCSA, 39(3), 301-322.

Kükner, B. (2015). Bir hak olarak akademik özgürlük. Vira Verita, 2, 65-88.

Örnek Büken, N. (2006). Türkiye örneğinde akademik dünya ve akademik etik. Hacettepe Tıp Dergisi, 37, 164-170.