TÜRKİYENİN TIMSS BAŞARISI ÜZERİNE

Prof. Dr. Tuncay AKÇADAĞ

TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) Türkçe karşılığı ile “Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması”, öğrencilerin matematik ve fen alanlarında kazandıkları bilgi ve becerilerin değerlendirilmesine yönelik bir tarama araştırmasıdır. Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu IEA(International Association for the Evaluation of Educational Achievement) 'nın bir projesidir. TIMSS'in temel amacının dünya çapında matematik ve fen eğitim öğretiminin gelişmesine yardımcı olmak olduğu, katılımcı ülkelere öğrencilerin matematik ve fen alanlarında durumlarının tespitini ve zaman içinde meydana gelen değişimi ortaya çıkarmayı, diğer ülkelerle bir kıyaslama (benchmarking) olanağı yaratmayı ve böylece iyileşmeyi sağlamayı hedefleyen bir yapı içinde olduğu belirtilmektedir. Dünyadaki en büyük ve en kapsamlı uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme çalışması olduğu söylenmektedir. Katılımcı ülkeler olarak; İngiltere, Japonya, Çin, Polonya, Avusturalya, Finlandiya, Güney Afrika gibi her kıtadan ülkelerin yer aldığı 59 ülke bulunmaktadır.

Türkiye de bilindiği üzere katılımcı ülkeler arasında yer almakta ve her dört yılda yapılan bu değerlendirmeye göre dördüncü/beşinci ve sekizinci sınıflarda okumakta olan öğrencilerimizin fen ve matematik karnelerini öğrenmektedir. İlkinin 1995 te yapıldığı ve 2023 te sekizinci döngüsünün gerçekleştirildiği TIMSS değerlendirmelerine göre son döngüde Türkiye olağanüstü denilebilecek bir başarıya imza atmış görünmektedir. TIMSS, dördüncü sınıfta değerlendirmeye alınan öğrencilerin başarı düzeylerini belgelendikten sonra bu öğrenciler sekizinci sınıfa geldiklerinde yeniden bir değerlendirmeye alınarak geçen dört yılda başarı durumlarının nasıl değiştiğini de ortaya koyuyor. Son değerlendirmelere ait bulgular Mayıs 2023 ayı içerisinde 282 okul ve 9466 öğrenci üzerinden bilgisayar temelli oluşturulmuş. Türkiye şimdiye kadar en yüksek başarı puanını elde ederek şu çarpıcı sonuçlara ulaşmıştır:

• Dördüncü sınıf düzeyinde matematik başarısı 30 puan artmış (553). Uluslararası ortalamanın (503) 50 puan üzerinde.
• Dördüncü sınıf düzeyinde fen bilimleri başarısı 44 puan artmış (570). Uluslararası ortalamanın (494) 76 puan üzerinde.
• Sekizinci sınıf düzeyinde matematik başarısı 13 puan artmış (509). Uluslararası ortalamanın (478) 31 puan üzerinde.
• Sekizinci sınıf düzeyinde matematik başarısı 15 puan artmış (530). Uluslararası ortalamanın (478) 52 puan üzerinde.

Soru şu: geçmişte giderek iyileşme olmasına rağmen, düşük puanlar alan bir ülke konumundayken ne oldu da bu kadar büyük bir başarıya imza attık? Oysa devrim niteliğinde köklü değişiklikler yapılmadı ki yapılsa bile bir eğitim yaşı düşünüldüğünde (15-20 yıl) kısa sayılabilecek bir zaman diliminde yine bu sonuçların elde edilmesi mümkün görünmüyor. Öğretmen eğitimi aynı, okul yöneticileri aynı, fen ve matematik, uygulamalara bakıldığında ötelenmiş, yani önem derecesi ilk sıralarda değil. Soru doğal olarak aklınıza gelmez mi? Ne oldu? Söylentiler var bu arada. Hatta İstanbul’da bir okul TIMSS okulu olarak özel uygulamalarla öğrencilerin çalıştırıldığı haberi var, yine aynı okulun öğrencileri üzerinde TIMSS yazılı tişörtlerle okula gelip gittikleri görülmüş. Doğruysa eğer bu çalışma bile güzel ve değerlendirilmelidir. Yani diğer okullara da bu program yansıtılmalı ve öğrenciler matematik ve fen alanlarında TIMSS sorularını çözer hale getirilmelidir.

Kuşkusuz bu veriler tüm eğitim sisteminin bileşenlerinin değerlendirilmesi ve bütüncül bir yorumlama için yeterli değildir. Ancak yine de önceki ülke sıralaması göz önüne alındığında dördüncü sınıflarda 15, sekizinci sınıflarda 13 basamak yukarıya çıkarak İngiltere, Finlandiya, Japonya gibi ülkeleri sollamak göz ardı edilecek bir durum değildir. TEDEM’in “TIMSS Türkiye İçin Neler Söylüyor Raporunda belirtildiği üzere Türkiye daha önceleri dördüncü sınıf öğrencilerini değerlendirmeye alırken son döngüde beşinci sınıf öğrencilerini değerlendirmeye almış. Bu konuları daha iyi çalışmış bir gruba mı denk geliyor acaba? Daha ayrıntılı bilgiler için rapor incelenebilir.

İrlandalı Eğitim Uzmanı Aidan Clerkin bu sonuç için sadece dış etkenler nedeniyle dalgalanabilen sıralamalara odaklanılmaması konusunda uyarıda bulunarak bunun yerine, öğrenci performansının altında yatan değişiklikleri anlamak için zaman içindeki eğilimleri incelemenin önemli olduğunu belirtmiş.

Bu konu üzerine bilimsel çalışmalar yapılmalıdır. Hatta başka bir örneklem grubuyla testler yapılarak kendi içimizde bir değerlendirme de yol gösterici olacaktır. Aklımızda sorularla yine de bu başarılı durum için umutlanalım ve devamını dileyelim.