"Cesaret sözcüğü, “kalp” anlamına gelen Fransızca sözcük olan Coeur ile aynı kökten gelir. Kalbin kollara, bacaklara ve beyne pompaladığı kan ile tüm diğer organlara kazandırdığı işlev gibi, cesaret de tüm psikolojik erdemleri olanaklı kılar. Cesaretin yokluğunda diğer değerlerden, çürüyen erdem müsveddeleri olarak söz edilebilir." Rollo May

Karakter güçleri ve erdemler yazı serisinin bu dördüncü bölümünde cesaret erdemi ve bu erdeme katkı sağlayan karakter güçleri inceleyelim.

İnsan yaşamının, meydan okunması gereken birçok zorluk ve engeli içinde barındırdığı düşünüldüğünde; cesaret erdemi ve ilgili karakter güçlerinin her yaştan bireyde geliştirilmesinin önemli olduğu söylenebilir. Bireylerin iyi oluşlarına katkıda bulunan erdemlerden biri olarak cesaret; yaşamda var olan çeşitli zorluklar ile başa çıkılması sürecinde veya kontrol edilmesi gereken bazı motivasyonların yeniden yönlendirilmesi süreçlerinde ön plana çıkmaktadır (Peterson ve Seligman, 2004). Peki cesaret erdemine katkı sağlayan güçlü yanlarımız nelerdir?

Cesaret erdemini oluşturan güçlerden biri dürüstlüktür. “İnsanlar doğruyu söylemeye devam ettiklerinde işleri yoluna girer; birinden istediğim bir şeyi almak için asla yalan söylemem; hayatım, sahip olduğum değerler tarafından yönlendirilir; duygularım konusunda açık ve dürüst olmak benim için önemlidir ya da zor bir durumda dahi verdiğim sözleri her zaman yerine getiririm” cümeleleri size ifade ediyorsa dürüstlük karakter gücünün sizin en baskın yönünüz olduğu söylenebilir. Dürüstlük karakter gücünü geliştirmek için öncelikle kendinizle başbaşa kalmanız gerekir, bunun için şunu deneyebilirsiniz: “Bugüne kadar kendinize söylediğiniz üç büyük yalanı düşünün. Kendinize söylediğiniz bu yalanları gerekçeleri ile birlikte açıklayan bir mektup yazmanız kendinizle ilgili farkındalık kazanmanıza yardım edecektir. Ya da mesleğinizin ya da uğraşınızın etik standartlarını öğrenin ve eğitim ya da çalışma yaşantınızda bu etik standartları uygulamaya özen gösterin. Ve herhangi bir durumda hata yaptığınızda hatanızı kabul edin ve yaptığınız hataları telafi etmek için elinizden geleni yapın.

Cesur olma karakter gücü, korkusuz olmaktan ziyade korkuya hâkim olmayı içeren temel özellikleri bünyesinde barındırdığından, tehlike, risk, savunmasızlık duygusu gibi meydan okuyucular karşısında eylemde bulunmayı içerir. Cesur olma ayrıca bireylerin iş yaşamları, ilişkileri ya da kendileri için gerçekleştirmesi güç yaşam görevleri karşısında yeni şeyler denemesini de içerir (Lopez, Pedrotti ve Snyder, 2018). “Gerektiğinde risk almaya gönüllü olurum; yaptığım eylemlerin sorumluluğunu kabul ederim; tehdit, zorluk, acı beni bir eylemi gerçekleştirmekten alı koymaz ya da kendimi korkusuz olarak değil, korkularına hakim olabilen olarak tanımlarım” ifadeleri cesur olmaya meyilli insanların özellikleri arasında sayılır (Peterson ve Seligman, 2004). Cesur olma karakter gücünü besleyebilmeniz için şöyle bir etkinlik yapabilirsiniz: Yaşama yönelik hedeflerinizi belirlerken zaman zaman zorluk seviyesini yükseltmeyi deneyin. Ancak hedeflerinizin sizi meydan okuyacak kadar geliştirici olmalı ama motivasyonunuzu kaybetmenize neden olacak kadar da zor olmamalı. Bunun için hedef kartları ve kavanozu hazırlayabilirsiniz. Belirlediğiniz hedef için meydan okuma düzeyi düşük, orta ve yüksek olmak üzere üç farklı renkte kâğıtlar hazırlayın ve ulaşmak için belirlediğiniz yola sizi götürebilecek eylem ve aktiviteleri bu kâğıtlara yazarak kavanozunuza koyun. Her hafta (hedefinize göre değişebilir her gün, her ay vb.) bu kavanozun içinden renklerine göre uygun bir kart seçerek bu eylemi gerçekleştirmeye çalışın. Eylemi gerçekleştirdikten sonra elde ettiğiniz sonuçlar üzerine düşünün ve yaşadığınız duyguları fark etmeye çalışın (Işık, 2024).

Cesaret erdeminin bir diğer gücü azim ya da sebatkarlıktır. Azim karakter gücüne sahip olan kişiler, başladıkları bir işi bitirebilme, engellere rağmen yola devam edebilme güçlerini kendilerinde bulma, bir iş ya da uğraşıya tutkuyla bağlı olma, kendisi ya da diğerleri için değerli olan ve anlamlı katkılar üretebilecek hedefleri sürdürmede ısrarcı olma gibi özelliklerle karakterize edilebilirler (Peterson ve Seligman, 2004). Azim karakter gücünü geliştirmeye yönelik olarak öncelikle azim konusunda kendinizi değerlendirmenizi öneririm. Bunun için örneğin “Sizce en azimli hayvan hangisidir? Neden? Bu hayvanın azimli olduğunun göstergeleri neler? Bu hayvan ile senin aranda ne gibi farklar var? Kendin ile ortak bulduğun özellikler neler?” sorularının cevaplarını düşünün. Sonrasında benzer sorularla en azimli bitki, en azimli ülke, en azimli insan olarak belirledikleriniz üzerinden kendinizi değerlendirmeye çalışın. Böylelikle azim konusunda neyi geliştirmeniz gerektiğini bulabilirsiniz. Eğer azim konusunda kendinizi düşük düzeyde görüyorsanız şu etkinlikle devam edebilirsiniz: Haftalık olarak kendinize yapmanız gereken beş küçük hedef belirleyin. Onları pratik adımlara ayırın, zamanında tamamlayın ve ilerlemenizi haftadan haftaya izleyin. Ya da ilkbaharın başlarında bazı sebze ya da çiçekli bitkilerin tohumlarını güzel bir saksıya dikin ve yaz boyunca diktiğiniz sebze ya da bitkiyi yetiştirmeye çalışın (Işık, 2024).

Cesaret erdemi ile ilgili son karakter gücü olan yaşam coşkusu ise canlılık, şevk ve enerji, yaşama enerji ve heyecanla yaklaşma, başlanılan işleri gönüllülükle tamamlama, yaşamı bir macera gibi aktif ve canlı bir şekilde yaşama gibi özelliklere sahip olan insanlar için kullanılan karakter gücü sınıflandırmasıdır (Park, Peterson ve Seligman, 2004). “En son kimin yanında içiniz coşkuyla doldu? Ne yapmak size enerjik hissettiriyor? En son nerede kendinizi canlı, capcanlı hissettiniz? Yaparken heyecanlandığınız neler var?” sorularına verdiğiniz cevaplar yaşam coşkunuzu harekete geçirme noktasında size yardımcı olacaktır. Ya da size iyi gelen ve zevk aldığınız aktivitelerin listesini oluşturun. Bu listeden seçtiğiniz üç aktiviteyi gerçekleştirmek için haftanın belirli günlerinde en az yarım saat zaman ayırın. Ya da kendinizi gururlandıracak şeyler yapın, örneğin uzun bir koşuya çıkın, bir şeyler boyayın, zor bir projeyi tamamlayın veya ihtiyacı olan birine yardımcı olmaya çalışın. Başarıya ulaştığınız zaman kendiniz dışında birinden tebrik beklemeyin (Işık, 2024).

Kaynakça

Işık, Ş. (2024). İyi oluş yolculuğu. Ankara: Pegem Kültür

Lopez, S. J., Pedrotti, J. T., & Snyder, C. R. (2018). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage Publications.

Peterson, C., & Seligman, M. E. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification (1.b.). New York: Oxford University

Park, N., Peterson, C., & Seligman, M. E. (2004). Strengths of character and well-being. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(5), 603-619.