Karakter güçleri, insanlardaki olumlu ve doğru yönlere odaklanan, iyi bir yaşama yol açan ve insan gelişimine en üst düzeyde katkı sağlayan özelliklerdir. Karakter güçlerimiz insan davranışlarındaki ideal nitelikler olarak tanımlanan erdemlere ulaşmayı sağlar. Çoğu insanın güçlü yanları hakkında konuşmaya gönülsüzlüğü, hatta onların ne olduğunu dahi bilmemeleri söz konusudur.Bununla birlikte aslında en başarılı kişilerin kendi yaşamlarını yetenek ve güçlü yanları üzerine inşa ettikleri bilinmektedir. İşte karakter güçleri ve erdemler yazı serisinin bu ikinci bölümünde aşkınlık erdemi ve bu erdeme katkı sağlayan karakter güçlerini ele alalım istedim.

Öncelikle iki dakika boyunca güzel olduğunu düşündüğünüz şeyleri düşünün ve bu şeylerin bir listesini çıkarın. Bu listede pencerenin kenarına konan bir kuş, kaldırımda açan bir çiçek, gün batımı, bir tablo, bir bebeğin gülüşü ya da en sevdiğiniz pasta yer alabilir. Aşkınlık erdemi güzel olduğuna inandığımız şeyler aracılığıyla “daha büyük evrene bağlanmamıza” yardımcı olur, içerdiği estetik ve mükemmelliğin takdiri, şükran duyma, umut, mizah ve maneviyat karakter güçlerinin ifade edilmesi ile hayatın anlamlı olduğu hissi güçlenir (Peterson ve Seligman, 2004).

Aşkınlık erdemini oluşturan güçlerden biri şükran duymadır. Peterson ve Seligman (2004) bir karakter gücü olarak şükran duymayı yaşamda gerçekleşen iyi şeylerin farkında olma, hayatı bir yük değil bir hediye olarak görme, ebeveynlerine kendine sağladıkları bakım için müteşekkir olma, yaşanan her günün değerini bilme, diğer insanların kendi hayatlarını kolaylaştırdıklarını düşünme ve bunları ifade etmeye zaman ayırma gibi davranışları kapsar. Şükran duymayı günlük yaşamda daha çok deneyimlemek için yaşamınızdaki iyi şeyleri kaydedeceğiniz bir günlük tutabilir, varlıkları için “iyi ki” dediğiniz kişilere bu duygularınızı farklı yollarla dile getirebilir (örneğin birlikte çekildiğiniz fotoğraflardan oluşturduğunuz minik bir albüm gibi) ya da “güneşin gözlerimi kamaştırmasından ve bahçemdeki kuşların sesini duymaktan mutluluk duyuyorum” gibi içsel konuşmalar yapabilirsiniz.

Aşkınlığın bir diğer gücü bireylerin gülmeyi sevmesi, diğer insanları güldürmekten keyif alması ve olayların mizahi yanını görebilmesi şeklinde tanımlanan mizahtır (Peterson ve Seligman, 2004). Her günün sonunda o gün yaşadığınız en komik üç şeyi yazma, komedi filmi izleme, en komik arkadaşınızla telefonda konuşma, geçmişte yaşadığınız en komik şeylerden birini hatırlama ya da stresli bir deneyiminizi komik ve esprili bir şekilde yazma gibi etkinlikler kişisel ilişkilerinizi geliştirdiği kadar günlük yaşamda stresi azaltır ve genel iyi oluş halinize katkı sağlar.

Olumsuz durumlara rağmen geleceğe olumlu bakmak, uzun vadeli planlar yapmak ve kendi için koyduğu hedeflere ulaşacağına inanmak ve bunların gerçekleşmesi için çalışmak şeklinde ifade edilen umut (Peterson ve Seligman, 2004) aşkınlık erdeminin bir başka karakter gücüdür. Frankl’ın (2009) Auschwitz toplama kampının taş ocağı bölümünde ölümle burun buruna çalışırken, bir konferans salonunda kürsüde olduğunu hayal ettiği an sahip olduğu umut duygusu, yaşamak için gereken enerjiyi içinde barındırır. Günlük yaşamda umut duygusunu harekete geçirmek için size umut duygusunu hatırlatan şarkılardan oluşan playlist hazırlayabilir, yine umut duygusunu hissettiren bir eşyayı (örneğin kar küresiJ) ya da bir fotoğrafı ya da bir tabloyu yatağınızın başucuna koyabilir ya da duvarınıza asabilir, gelecekte olmasını istediğiniz hayaller için eylem planı hazırlayabilirsiniz.

Almanya’da motosikletleri çok seven, kanser teşhisi konulan 6 yaşındaki bir çocuk için bir sosyal medya çağrısıyla bir araya gelen binlerce motosikletlinin yerine getirdiği kortej etkinliğini izleyen kim etkilenmemiştir ki? Bu duyguyu sağlayan aşkınlık erdeminin estetik ve mükemmelliğin takdiri karakter gücüdür. Fiziksel ve sosyal dünyanın içerdiği iyilik ve güzellikleri bulma, algılama ve bundan mutluluk duyma olarak tanımlanan (Peterson ve Seligman, 2004) bu karakter gücünü geliştirmeye yönelik olarak gün batımının renkleri, bir çiçeğin karmaşık tasarımı veya günlük nesnelerin ustaca işçiliği olsun, çevrenizdeki güzelliği fark etmek ve tadını çıkarmak için zaman ayırın. Müzeleri ziyaret etmek, konserlere gitmek veya resim/ fotoğrafçılık gibi kendinizi sanatsal deneyimlere kaptırmak takdirinizi derinleştirebilir. Ayrıca mutlaka estetik ve mükemmellik gözlemlerinizi başkalarıyla paylaşmaya özen gösterin.

Aşkınlık erdemi ile ilgili son karakter gücü ise yaşamın bir amacı olduğuna inanma, kendinden daha büyük bir güçle bağlantıda olduğunu hissetme, ilahi ya da evrensel bir gücün varlığına inanma ve inandığı dinin ritüellerini yerine getirme olarak tanımlanan maneviyattır (Peterson ve Seligman, 2004). Günlük yaşamınızdan sadece bir dakika ayırıp “sizin için yaşamak neden önemlidir? Sizi hayata bağlayan şeyler nelerdir? Öldükten sonra nasıl ve ne ile hatırlanmak istersiniz?” gibi sorulara kafa yorma, yaşam amaçlarınızı yeniden keşfetme ve yaşam amaçlarınızla tutarlı bir yaşam sürdürme için plan yapma, yaşamdaki kutsal deneyimleri keşfetme ve bu deneyimlerin yaşamınızı dönüştürmesine izin verme gibi etkinlikler maneviyat karakter gücünüzü besleyebilirsiniz.

Frankl, E. V. (2009). İnsanın anlam arayışı. (S. Budak, Çev.). İstanbul: Okyanus.

Peterson, C., & Seligman, M. E. (2004).Character strengths and virtues: A handbook and classification(1.b.). New York: Oxford University