Üniversitenin Görevlerindeki Değişmeler

Üniversitelerin toplumlardan kopuk bir durumda salt bilim üretmesi artık herhangi bir anlam ifade etmemekte ve günümüz toplumbilim gerçeklerine ters düşmektedir. Toplumun bir parçası olması gerektiği ve daha kaliteli bir yaşam ve yeniliklere uyum sağlama gibi görevleri olduğunun farkında olan, dinamik ve esnek bir yapıya sahip üniversite çağın gereğidir (Kuyumcu ve Erdoğan, 2008; Erdem, 2013). 1980’li yıllarla birlikte, dünyada birbiriyle ilişkili üç önemli gelişme gözlenmiştir. Bunlar (Özdem ve Sarı, 2008); (i) yaşam boyu eğitime artan gereksinim (ii) bilişim ve iletişim teknolojilerindeki hızlı değişimler, (iii) küreselleşmedir.

Toplumsal değişmeler beraberinde üniversitelerin görevlerinde yenileşmeler getirmiştir. UNESCO’ya (2000) göre toplumdaki değişmelere paralel olarak üniversitenin yeni görevleri ortaya çıkmıştır. Bunlar: (i) Yoksulluk, açlık, cahillik, sosyal dışlanma, uluslararası ve ulusal alandaki eşitsizlikleri artması gibi ana küresel, bölgesel ve yerel sorunların çözümünde aktif olarak yer almak. (ii) Özellikle alternatif öneri ve tavsiyeler yaparak sürdürülebilir insani gelişim, insan haklarına evrensel boyutta saygı, kadınlar ve erkekler için eşit haklar, üniversitede ve toplumda adalet ve demokratik prensiplerin uygulanması; uluslar, etnik, dini, kültürel ve diğer gruplar arasında anlayış, şiddet içermeyen ve barış yanlısı bir kültürle entelektüel ve ahlaksal dayanışmayı ilerletmek için bıkıp usanmadan çalışmak. (iii) Kültürel çeşitliliği koruyup desteklemesi ve kültürler arası anlayış ve uyumun geliştirilmesi ve kültürlerin karşılıklı olarak zenginleşmesi konularında çalışmak (iv) Öğrencilerin sorumluluk sahibi ve kendini adamış vatandaşlar olarak yönlendirilmelerini sağlayacak bilgileri, becerileri, tutumları, değerleri ve yetenekleri kavramalarına yardımcı olmak. (v) Kendisini değiştirip dönüştürmek, eğitimin farklı seviyeleri ve biçimleriyle bağlarını güçlendirerek herkes için eğitim ve çeşitli açılardan eğitsel sürecin kalitesini yükseltmek ve etkinliğini artırmak. Bu yeni ortaya çıkan görevlerin işlevselleştirilmesi diğer ülkelerdeki üniversitelerde olduğu gibi ülkemiz üniversiteleri için de üzerinde çalışılması gereken durumlardır. Güven’e (2002) göre dünya üzerinde ortaya çıkan gelişmeler ve yenilikler üniversitelere bilgi üretmenin de ötesinde farklı görevler yüklemiştir. Yükseköğretim kurumları da bu gelişmelere paralel olarak bilgiyi arayıp bulmanın ötesine gitmiş ve kendilerini insanoğlunun rahatını ve mutluluğunu sağlayacak bilgileri de oluşturma zorunluluğu içinde bulmuşlardır.

McBurnie’ye (2002) göre “uluslararasılaşmak”ı üniversitelerin görevleri arasına katabiliriz. Bugün özellikle gelişmiş ülkelerdeki üniversiteler sadece ulusal öğrencileri ve araştırmacıları değil, uluslararası öğrenci ve araştırmacıları da bünyesinde barındırmaktadır. Üniversiteler sadece ulusal düzeyde değil uluslararası düzeyde, öğrenci ve araştırmacıları kendisine çekmede rekabet etmektedirler. Aydın’a (2010) göre yükseköğretimin en ileri düzeyde uluslararası boyut kazanmasıyla birlikte, gelişmiş ülke üniversiteleri, başka ülkelerde açtıkları yerleşkelerde eğitim-öğretim ve dereceler verme etkinliklerini hızlandırmışlardır. Ülkeler arası ve hatta kıtalar arası yükseköğretim kurumları ortak programlar geliştirmekte ve ortak diplomalar vermektedir. Fakat “uluslararasılaşmak”a uygun etkili stratejiler geliştirmek ve uygulamak çok karmaşık ve problemli bir konudur.

Yazan: Prof. Dr. Ali Rıza Erdem, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

Kaynaklar

Aydın, R. (2010) Küreselleşme ve yükseköğretim, http://ramazanaydin.com/2010/02/12/kuresellesme-ve-yuksekogretim/ Erişim Tarihi: 09.05.2013.

Erdem, A. R. (2013a) Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri ve görevleri, YükseköğretimDergisi, 3(2), 109-120.

Güven, İ. (2002) Yeni gelişmeler ışığında yükseköğretimde yapısal dönüşümler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 93-110.

Kuyumcu, A. & Erdoğan, T. (2008) Yükseköğretimin toplumsal değişmeye etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 240-250.

Mcburnie, G. (2002). Küreselleşme, GATS ve ulus-aşırı eğitim, Çevirenler: Haşim Koç, Gülçin Tunalı- Koç, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(1), 169–190.

Özdem, G. ve Sarı, E. (2008) Yükseköğretimde yeni bakış açılarıyla birlikte yeni kurulan üniversitelerden beklenen işlevler (Giresun Üniversitesi örneği), Üniversite ve Toplum, 8(1), 1-15.

UNESCO (2000) Yirmi birinci yüzyılda yükseköğretim, vizyon ve eylem, Türkçeye Uyarlayan:Gülsüm Baskan, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(22), 167-189.