Okullarda Romantik İlişkiler ve Cinsellik

“Hepimiz büyük bir akvaryumda yaşayan balıklar gibiyiz; bizi kimsenin görmediğini sansak da birileri mutlaka bizi izler ve yaptıklarımızdan haberdar olur…”

Yukarıdaki alıntı, Amerikalı yazar Kurt Vonnegut'a aittir. Kurt Vonnegut, "Mother Night" (Anne Gecesi) adlı romanında Nazi Almanyası'nda bir Amerikalı propaganda radyo yayıncısının hikayesini anlatır. Kitap boyunca insanların gözetlendiği, izlendiği ve yaptıklarıyla ilgili hesap vermek zorunda oldukları temaları işlenir.

Meslek hayatım boyunca pek çok kez okul içinde yaşanan romantik ilişki ve cinsel yakınlaşmalara şahit olsam da bu durum genellikle kendi aramızda bir tabu kabul edilir ve dedikodu dışında pek de gündeme getirilmezdi. Öğrenciler arasında yaşanan romantik durumlar, velilere aksettirilmeden çözülmeye çalışılır; velilerin müdahil olduğu durumlar romantizmin tarafı olan öğrenciler için genellikle istenmeyen şekillerde sonuçlanırdı. Ancak eğitim sistemi içinde profesyonel olarak çalışan birçoğumuzun da bildiği üzere okul içinde yaşanan romantizm ve cinselliğin farklı biçimleri sadece öğrenciler arasında değil, öğretmenler, idareciler ve okul görevlileri arasında da oldukça yaygındır… Bu yazımda okullarda yaşanan romantik ilişkileri genel hatlarıyla ele almak istiyorum.

Anaokulundan üniversiteye kadar tüm eğitim sistemi, kişilerarası yoğun ilişki ağı şeklinde örülmüştür. İnsanın olduğu her yerde iletişimin her biçimi gözlemlenir. Bunların bir kısmı formal ve sınırlandırılmış olsa da pek çoğu informal etkileşimlerden oluşur. İnformal etkileşimler arasında yakın arkadaşlık ve çoğu gizli yaşanan romantik ve cinsel ilişkiler önemli bir yer tutar. Bu ilişkilerin çok azı ömür boyu devam eder, çünkü gizlenen ve haz üzerine kurulu bir ilişkinin ömrü de o hazzın tatmin edilmesiyle son bulacaktır. Dahası okul personeli arasındaki arkadaşlık vefaya tabi değildir ve tayin olup gittiğinizde sanki o okulda hiç yaşamamış, o insanları hiç tanımıyor gibi yaşamaya devam edersiniz…

Romantik ilişkiler, iki veya daha fazla kişi arasında duygusal bir bağ, çekim ve yakınlık içeren ilişkilerdir. Bu tür ilişkilerde, partnerler birbirlerine duygusal olarak bağlıdır ve sıkça romantik sevgi, çekim, tutku ve bağlılık gibi duyguları deneyimlerler. Bu deneyimlerin çoğu kısa süreli olup bazı temel özellikleri bulunur. Öncelikle her romantik ilişkide duygusal bir bağ vardır. Partnerler birbirlerine duygusal olarak bağlıdır ve birlikte olmaktan, beraber zaman geçirmekten mutlu olurlar. Birliktelik hissi zamanla sevgiye dönüşür dolayısıyla romantik ilişkilerde kendine has bir sevgi oluşurken partnerler birbirlerine karşı derin bir sevgi ve bağlılık hissederler. Dahası çekim ve tutku, romantik ilişkilerin önemli bir parçasıdır. Partnerler birbirlerine fiziksel olarak ve duygusal olarak çekilirler. Bu çekim çoğu kez teneffüsler veya iş çıkışı birlikte vakit geçirme şeklinde gözlemlenir. Romantik ilişkilerde, partnerler birlikte vakit geçirirken deneyimlerini ve duygusal yüklerini paylaşırlar. Ortak kararlar alırlar ve birlikte çalışırlar.

Romantik ilişkilerde sadakat ve bağlılık önemlidir. Partnerler genellikle uzun vadeli bir ilişkiyi taahhüt ederler ve birbirlerine karşı sadık kalırlar. Ancak okullarda yaşanan ilişki biçimlerinde bağlılık genellikle formel bir niyet (evlilik vb.) varsa sürmekte, çoğu ilişki hazzın tatmin edildiği noktada sönerek bitirilmektedir. Bu nedenle iş arkadaşları arasında yaşanan ilişkinin ömrü daha önce de belirttiği üzere çoğu kez tayin süresiyle sınırlanmakta, çok az ilişki uzun bir sürece yayılmaktadır. Özellikle ilişkinin bitme sürecinde taraflar arasında yaşanan küslükler, kavgalar veya diğer iletişim sorunları okuldaki diğer kişilerin gözünden kaçmaz. Partnerlerin duygu ve düşüncelerini açıkça ifade ettiği yıkım dönemi, çoğu kez psikolojik travmaların da habercisidir. Okullarda yaşanan romantik ilişkiler, kültürel ve toplumsal normlara bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu normlar, ilişkinin şekil alışını ve partnerlerin rolünü etkileyebilir ve zaman içinde değişebilir. İlk başta yoğun bir tutku yaşanabilirken, daha sonra daha derin bir bağlılık ve uyum gelişebilir veya tam tersi partnerler birbirlerinden ölesiye nefret edebilirler…

Romantik ilişkiler, insanların duygusal tatmin, destek ve mutluluk bulabileceği önemli bir yaşam alanıdır. Ancak her ilişki farklıdır ve her iki partnerin de karşılıklı saygı, iletişim ve anlayış göstermesi gereken çalışma gerektirebilir. Sağlıklı bir romantik ilişki, partnerler arasındaki duygusal ihtiyaçları karşılar ve uzun vadede mutluluk ve tatmin sağlar. Partnerlerin birbirine karşı saygı ve gizlilik içinde sürdürdüğü romantizm, işe bağlılığı artırırken tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti gibi olumsuz etkileşimleri de azaltacaktır.

Okul personeli arasında yaşanan romantizm, çalışanların işlerine daha motive bir şekilde yaklaşmalarına yardımcı olabilir. Partnerler hem birbirleri hem de okul için daha fazla çalışma eğiliminde olabilirken, iş birliği yapmaya daha yatkın ve birlikte çalışma konusunda daha uyumlu bir tavır sergileyebilirler. İyi bir romantik ilişki, çalışanların iş yerine bağlılığını artırabilir. Çünkü mutlu bir ilişki, çalışanların duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilir. Ayrıca iş yerinde romantizm, iletişim becerilerini geliştirebilir. Partnerler, kişisel ve duygusal konuları daha iyi anlama ve ifade etme becerilerini geliştirebilirler.

Okullarda yaşanan romantizmin olumsuz yönleri de söz konusudur. Öncelikle iş yerinde romantizm, partnerler arasında çatışma riskini artırabilir. İş konularında anlaşmazlıklar, ilişkinin iş yerine taşınmasına neden olabilir. Bir partnerin diğerine üstün bir pozisyonda olması durumunda, çıkar çatışmaları ve ayrımcılık endişeleri ortaya çıkabilir. Romantik ilişkiler, iş yerinde profesyonellik sorunlarına yol açabilir. Partnerlerin işle ilgili meseleleri kişisel ilişkilerine taşımaları durumunda bu sorunlar daha da artabilir. Dahası iş yerinde romantizm, diğer çalışanların rahatsızlık duymasına neden olabilir. Partnerlerin açıkça ilişki yaşamaları veya iş yerinde özel davranışlar sergilemeleri, diğer çalışanları rahatsız edebilir. Okullarda yaşanan romantizm ve cinsel yakınlaşmalar, partnerlerin iş yerinde özel meseleleri düşünmelerine ve bu nedenle iş verimliliğinin azalmasına yol açabilir.

İş yerinde romantizm hem olumlu hem de olumsuz yönleri olan karmaşık bir konudur. İşverenler ve çalışanlar, bu tür ilişkilerin etkilerini değerlendirmeli, iş etiği ve profesyonellik kurallarına uygun hareket etmelidir. Ayrıca, iş yerinde romantizmle ilgili kurallar ve politikaların oluşturulması ve uygulanması önemlidir. Bazı özel okullarda bu tür ilişkide olanların iş akitlerinin sonlandırıldığı bilinmektedir.

Bu noktada okullarda ne tür romantik ilişkiler yaşanabileceği sorusu akıllara gelebilir. Öncelikle okullardaki en yaygın romantik ilişkiler, çalışanlar arasında gelişen ilişkilerdir. İş arkadaşları arasındaki romantik bağlar, okulun karmaşıklığını artırabilir. Bu tür ilişkiler, aynı departmanda veya farklı departmanlarda çalışan kişiler arasında olabileceği gibi üst-dereceli çalışan ve alt-dereceli çalışan arasında da yaşanabilir. Bu tür ilişkilerde, bir kişi diğerine göre daha üst bir pozisyonda veya hiyerarşide ise, etik ve profesyonellik konuları daha belirgin hale gelebilir; okulda güç dengesizliği yaratabilir ve ayrımcılık veya çatışma riski taşıyabilir. Sıklıkla görülen bir başka tür, bir çalışanın işvereni veya yöneticisi ile romantik bir ilişki yaşamasıdır. Bu tür ilişkilerde, iş yerinin etik kuralları ve çıkar çatışmaları önemli bir rol oynar. Özellikle akademik camiada kadro almak, yükselmek veya tayin olmak için romantik ilişki yaşayanlar olduğuna sıkça şahit olunduğundan bu tür ilişkilerin doğurduğu yönetsel sorunlar önemsenmelidir. Okullarda romantik ilişkiler sadece iş arkadaşları arasında gelişmekle kalmaz, aynı zamanda işyeri dışından gelen (çoğunlukla veliler) ilişkilerin iş yerine taşınması da mümkündür. Örneğin, iki kişi iş dışında tanışır ve daha sonra aynı iş yerinde çalışmaya başlarsa, bu tür ilişkiler ortaya çıkabilir ya da öğrenci velisi ile öğretmen veya idareci arasında yaşanan birliktelikler de bu duruma örneklik teşkil eder.

Okullarda yaşanan romantik ilişkilerin yaygınlığı, okulun büyüklüğü, kültürü, çalışanların yaşları ve cinsiyet dengesi gibi birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, bu tür ilişkilerin nasıl ele alındığı ve kurumun politika ve yönergelerine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bazı kurumlar buna özel yaşantı derken, birçoğu ahlaki yozlaşma olarak değerlendirmektedir. Hatta okul içinde yaşanan romantizm ve cinsellik, hazza düşkün ve ahlaki yozlaşma içinde olduğu düşünülen taraflar için damgalayıcı olumsuz etkileşimlerle karakterize edilip ağır bir şekilde cezalandırılacak eylem olarak düşünülür. Örneğin çalıştığı okuldaki başka bir öğretmenle olan özel yaşantısı sosyal medya üzerinden ifşa edilen bir öğretmen, okul içinde cinsellik yaşamasa da açığa alınıp ihraç edilmiştir.

Romantik ilişkide önemli bir konumda olan cinsellik, okullarda farklı biçimlerde sergilenebilmektedir. Burada kastedilen durum okul çalışanları arasında yaşanan ve nadiren de olsa okul binası içinde gerçekleştirilen cinsel yakınlaşmalardır. Pek çok okulda erkek ve kadın çalışanlar arasında yaşanan cinsel ilişkilere ek olarak eşcinsel etkileşimlerin de yaşandığı bilinir. Hatta cinsel birliktelik yaşayan kişi bunu bir marifetmiş gibi yakın çevresiyle paylaşır, cinsel içerikli mesajları ve partnerinin görsellerini göstererek övünür. Özellikle taraflardan biri ayrılmak veya tayin olmak istediğinde veya partnerinin bir isteğini (borç para vermek vs.) yerine getirmediğinde onun tüm ilişki detaylarını duyarsınız… Elbette bu durum her okulda yaşanır vs. diyemeyiz. Ancak bu tür etkileşimlerin okul içinde ve dışında olabilme ihtimalinin yüksekliğini de kabul ederiz… Bu açıdan iş arkadaşıyla ilişki içinde olan kişi, bu tür tehlikelere karşı uyanık olmalı, kişisel sırların mahremiyetini koruyucu önlemleri almalıdır.

Pek çoğumuz okul ile cinsellik kavramlarını bir araya getirmekte zorlansak da insan doğası gereği çalışanlar birbirlerine cinsel çekim duyabilirler. Öğretmen odasında tarafların birbirlerine yaptıkları cinsel içerikli şakalar, cinsel içerikli video ve görsel paylaşımları, bel altı fıkralar veya eşleriyle olan özel ilişkilerinin detaylarını anlatmaları gibi durumlar, bilinçaltından beslenen mahrem cinsel dürtüleri harekete geçirebilir. Buna karşın okulda iki personel arasında yaşanmakta olan cinselliğin duyulması, bu kişiler için dışlayıcı ve damgalayıcı etkileşimleri de beraberinde getirir. Öğretmenler arasında yapılan sohbetlerde geçen cinselliği çağrıştırıcı imalar, dedikodular ve ithamların tarafları daha dikkatli gözlenir ve özellikle onlara ayrılan sınıf, oda veya salonlara giren çıkanlar uyarılır. Hatta bu tür ilişki içinde olanlara selam verilmez veya onlarla iş dışı yaşantıda (alışveriş vs.) görüşülmez.

Özetle okullarda personel arasında yaşanan romantik ilişkiler, çalışanların kişisel yaşamlarının bir parçasıdır ve gizlilik haklarına saygı gösterilmelidir. İdareciler ve çalışma arkadaşları, çalışanların kişisel ilişkileri hakkında ayrıntılara girmeden özel yaşamlarına saygı göstermelidir. Buna karşın özellikle cinsel taciz ve zorlama durumlarının olmaması için duyarlı olunması gereklidir.

Cinsel taciz, herhangi bir kurumda, okullarda da dahil olmak üzere, endişe verici bir sorun olabilir. Ancak cinsel tacizin yaygınlığı, birçok faktöre bağlıdır ve bölgeler, ülkeler ve okullar arasında değişebilse de yaygınlığına dair net bir istatistik vermek zordur, çünkü bu tür olayların birçoğu kayıt dışı veya rapor edilmemiş olabilir. Tacize uğrayan kişi genellikle sessiz kalıp olayı görmezden gelmektedir…

Okullarda cinsel taciz, öğrenciler arasında, öğretmenler ve öğrenciler arasında veya okul personeli ile veliler arasında farklı formlarda ortaya çıkabilir. Öğrenciler arasında, akran zorbalığı veya cinsel taciz sıkça karşılaşılan sorunlardan biri olabilir. Okul yönetimleri, öğrencileri bu tür davranışlara karşı bilinçlendirmeli ve cinsel tacizle mücadele politikalarını uygulamalıdır. Bu yazının ana konusu öğrenciler olmadığından bu tür taciz durumlarını başka bir yazıda ele almak isterim.

Öğretmenler ve okul personeli arasında cinsel taciz vakaları da oldukça yaygın bir sorundur. Özellikle sosyal medya kullanarak birbirlerini taciz eden, romantik mesajlarla etkilemeye çalışan veya doğrudan cinsel içerikler göndererek karşı tarafa niyetini belli edenlere sıklıkla karşılaşılır. Telefonla arayarak veya sosyal medya yazışmalarıyla taciz günümüzde çokça karşılaşılan bir olgudur. Bu mecralardaki mesajları ifşa ederek kendisine cinsel içerikler gönderene misilleme yapanların (mağdur) sayısı ise oldukça azdır; çünkü genellikle cinsel tacize maruz kalan kişi bunu raporlamak istemez. Cinsel tacizi raporlamak, kişinin kendisinin de damgalanmasına, dedikodu objesi haline gelmesine yol açabilir. Bu tür bir durumla baş edemeyeceğini düşünen mağdurlar genellikle susarlar. Tanık olduğum bir olayda cinsel tacizi yapan bir okul müdürü Facebook üzerinden çeşitli mesajlarla bir öğretmeni taciz etmiş, öğretmen ise sessiz kalarak tacizin daha ileri bir noktaya gelmesine neden olmuştu. Başka bir olayda ise okulda görevli bir hizmetli, bir öğretmeni iş dışında takip etmiş ve okul içinde birkaç kez elle sarkıntılık etmişti; zamanla tacizin sıklığı arttı çünkü tacize uğrayan öğretmen bu durumu bildirmemiş veya herhangi bir önlem alma gereği duymamıştı. Sonuçta hizmetli cesaretlenerek cinsel saldırıda bulunmuş, olayın duyulmaması için taraflar bu ilişkiyi yıllarca sürdürmüş ve hizmetlinin yaptığı cinsel sömürü zamanla maddi sömürüyü de kapsayacak denli genişlemişti. Burada tacizcinin temel motivasyonu, şikâyet veya karşı bir tepki gelmiyorsa taciz edilen kişinin de bu tür bir ilişkiye rıza gösterdiği yönündedir. Buna karşın aşırı tepki durumu da nadiren tacizciyi daha ileri gitme noktasında cesaretlendirebilir. Bu tür olaylar, kurumların cinsel tacizi önlemek ve engellemek için politika ve prosedürler geliştirmeleri gerektiğini gösterir. Özellikle taciz mağdurlarını koruyacak ve onları bildirim yapmaya ikna edecek mekanizmaların geliştirilmesi gereklidir…

Cinsel taciz, genellikle kurum içi güvenlik, cinsel eğitim ve duyarlılık eğitimi gibi önlemlerle azaltılabilir. Öğrencilere ve yetişkinlere cinsel tacizin ne olduğu, nasıl önlenmesi gerektiği ve nasıl rapor edilmesi gerektiği konusunda eğitim verilmesi önemlidir.

Cinsel taciz vakalarını ve bu tür davranışları önlemek hem kurumların hem de toplumun birinci önceliği olmalıdır. Eğer cinsel tacizle ilgili şüpheleriniz varsa veya böyle bir olaya tanık olduysanız, yerel yasalar ve politikalar gereği yetkililere bildirmeniz önemlidir. Cinsel taciz, ciddi sonuçlara yol açabilen bir suçtur ve kurbanların haklarını korumak için hukuki önlemler alınmalıdır.

Özetle okullar, insanların bir araya geldiği ortamlar olduğundan burada personel arasında romantik çekim olması doğaldır. Romantizmin ileri aşamasında cinsellik yaşanmakta ve çoğu durumda tarafların yaşadığı ilişkiler, diğer çalışanlarca da gözlenmektedir. Okulda yaşanan cinsellik ise zamanla bir kontrol aygıtı haline gelmekte, cinsel ilişki yaşayan taraflardan birisi diğerini yaşananları ifşa etmekle tehdit edebilmektedir. Elbette bu son derece uç bir dramatizasyon olsa da yaşanmadığını veya ileride yaşanmayacağını söylemek saf dillilik olur.

Okulu diğer çalışma ortamlarından ayıran önemli unsur, burada eğitim görenlerin reşit olmaması ve bu tür ilişkilere tanık olmamaları gerekliğidir. Okul içinde çocukların karşılaşacağı bu türden yakınlaşmalar hem çocuğun hem de bu tür ilişki içinde olanların yaşantılarını derinden etkileyebilir. Öğretmenler arasında dillendirilmeyen ancak varlığı bilinen, dedikodusu yapılan romantik ilişkilerin okul binası içinde değil, yetişkinin özel yaşantısında gizlilik içinde sürdürülmesinde fayda vardır.

Cemil KURT - 01 Kasım 2023 10:42

Hocam, güzel bir çalışma oldu. Kalemine sağlık