UZMAN PSİKOLOJİK DANIŞMAN EMİN OKAN OKYAY ile “SORUMLULUK” HAKKINDA

Hülya Kandemir Yavuz: Hocam öncelikle “Sorumluluk ” hakkında söyleşimizi kabul ettiğiniz için çok teşekkür ediyoruz.

Hülya Kandemir Yavuz: Sorumluluk nedir, nasıl kazanılır?

Emin Okan Okyay: TDK'ya göre sorumluluk; kişinin kendi davranışlarını veya yetki alanına giren herhangi bir durumun sonuçlarını üstlenmesi anlamına gelmektedir. Ayrıca sorum ve mesuliyet kelimeleri de sorumluluk anlamına gelmektedir.

Bir bireye sorumluluk duygusu çocuk yaşlarda kazandırılır, ergen olduklarında ve yetişkinlik dönemlerinde de devam eder. Bunun için anne babaların çocuklarda gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.Sorumluluk duygusu doğuştan gelmez ancak doğumdan başlayıp tüm hayat boyunca süren, öğrenilmesi ve kazanılması zorunlu olan bir davranış şeklidir. Anne-babalar bir çocuğun sorumluluğunun sadece ders çalışmak, ödev yapmak, okula gitmek gibi eylemlerde sınırlandırmamalıdır. İmkanlar el verdikçe çocuğa evde, dışarıda herhangi bir yerde bir görev verilmelidir ki çocuk bir işi kendi kendine yapabileceğini düşünüp o iş için çaba sarf etsin. Böylece sorumluluk duygusunu yavaş yavaş kazanmaya başlayıp kendine güvenen, özverili, sosyal ortamlarda kendini rahat ifade edebilen ve hayatı boyunca da tüm sorumlulukları üstlenecek bir birey olacaktır.

Hülya Kandemir Yavuz: Sorumluluk sahibi insanların sahip olduğu nitelikler nelerdir?

Emin Okan Okyay: sorumluluk bilinci gelişmiş insanlar bir tek iş hayatında değil; hayatın her alanında başarıya ve mutluluğa diğerlerine göre çok daha kolay bir biçimde ulaşırlar. Verdiği sözleri yerine getiren, ertelemekten kaçınan ve yükümlülüklerinin farkında olan bu kişiler, sorumluluk sahibi olmanın önemini bilirler çünkü! Bazıları bu insanların doğuştan gelen bir yeteneğe sahip olduğuna inansa da gerçekler hiç de bu yönde değildir. Çünkü sorumluluk bilinci kişiye doğuştan gelen bir lütuf olarak tanımlanamaz. Bu nitelik ancak zaman içinde kazanılmakta ve geliştirilebilmektedir. Sonuçta, sorumluluk sahibi olmak ile başarı arasında kesinlikle doğru orantılı bir ilişki vardır.

Hülya Kandemir Yavuz: Sorumluluk, eğitimle kazanılan bir özellik olduğu için çocukluk döneminde çocuğa yaklaşımlar nasıl olmalıdır?

Emin Okan Okyay: Çocuğa kendi kendine yetmeyi ve yönetmeyi öğretmek gerekir. Çocuğun yaşına, cinsiyetine ve gelişim düzeyine uygun sorumluluklar verilmelidir. Başarması durumunda desteklemek, sorumluluğunu bildiğinde ödüllendirilmelidir. Çocuğa güvenmeli ve seçim yapmasına izin verilmelidir. Çocuğun gösterdiği çabalara saygı duyulmalıdır. Görev ve sorumluluğunu bilmesi, yaptığı hareketlerin sonuçlarını değerlendirmesi ve bu hareketlerinin diğer insanlarını nasıl etkilediğini görmesini sağlamak gerekir.

Hülya Kandemir Yavuz: Cinsiyetin sorumluluk kazandırmaya etkisi hakkında olumlu ya da olumsuz düşünceleriniz nedir?

Emin Okan Okyay: bu konuda yapılan çeşitli araştırmalar var ve her iki cinsiyetin de bu konuda birbirlerine bir üstünlüğü bulunmamakta. Doğru yaklaşıldığında doğru bir eğitim ve destek verildiğinde kız ve erkek çocuklarımız sağlıklı bir sorumluluk duygusuna sahip olabilirler.

Hülya Kandemir Yavuz: Ekonomik durumun sorumluluk kazandırmaya etkisi hakkında olumlu ya da olumsuz düşünceleriniz nedir?

Emin Okan Okyay: sosyo ekonomik durum sorumluluğun kazandırılmasında bir etkendir. Sorumluluk bir dengedir. Sorumluluğun fazlası ya da azı bazı patalojik durumlar yaratabilir orta sosya ekonomik duruma sahip kişilerin daha iyi bir sorumluluk duygusuna sahip olduğunu düşünüyorum.

Hülya Kandemir Yavuz: Yerleşim yerinin sorumluluk kazandırmaya etkisi hakkında olumlu ya da olumsuz düşünceleriniz nedir?

Emin Okan Okyay: Kişinin hayatının büyük çoğunluğunu geçirmiş olduğu yerleşim yeri değişkeni ile sorumluluk duygusu ve sorumluluk davranışı arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Bu bulgu literatürdeki bazı çalışmalarla paralellik arz etmektedir

Hülya Kandemir Yavuz: Sorumluluk nasıl arttırılır?

Emin Okan Okyay: Çocukların kişisel gelişim dönemlerini göz önünde bulundurarak bu dönemlere uygun görevler verilmeli. Çünkü yapamayacağı bir görev vermek çocukları mutsuz eder ve her zaman yapamayacağını düşünür. Sorumluluk duygusu kazandırmaya çalışırken kesinlikle zorlama yoluna başvurulmamalıdır. Çocuğa verilen bir görev yapamadığı zaman anne-baba tarafından üstlenilmemeli. Başarısız olursa da çocuğa kızılmamalıdır.

Sorumluluk duygusu gelişen kişilerin en önemli özelliklerinin başında sevme yeteneği olduğu görülmektedir ve bu yetenek ailede başlar. Aile ortamında sevgi ve saygı bulunan çocuklarda sorumluluk duygusunun gelişmesi oldukça önemlidir. Sorumluluk duygusunu kazandırırken disiplin ve özgürlük arasındaki denge iyi kurulmalıdır. Sorumluluk duygusu vermeden önce bireyin kendine güven duyması sağlanmalıdır. Çocuklar bazı görevleri yerine getirirken hatalar yapabilir. Bu hatalara karşı sabırlı olmalı çocuğa kızılmamalıdır. Yaptığı hataları düzeltmesi için güzel bir dille konuşulmalıdır. Çocuğun yaşına, ilgi alanına, bulundukları ortama göre neyi yapmak istediği dikkate alınarak seçme hakkı tanınmalıdır. Bir görevi yaptıktan sonra sana şunu alacağım gibi vaatler verilmemelidir. Aradaki yanlış anlaşılmaların kalkması için çocuğa verilecek görev açıkça anlatılmalıdır.

Hülya Kandemir Yavuz: Hocam değerleri görüşlerinizi bizimle paylaştığınız için hem Nirvana Sosyal Bilimler Sitesi hem de okuyucularımız adına çok teşekkür ederiz.