İKİLİ EĞİTİMİN PENCERESİNDEN/ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMENLERİN GENLERİNE İŞLEYEN YORGUNLUK

Hüseyin Canerik

Gün ışımadan uyanıyorlar. Mahmur gözlerle okul yoluna düşüyorlar. Sokak lambalarının ışığında ürkek adımlarla yol alıyorlar. Çoğu kahvaltı yapmadan okula gidiyor. Simit ya da poğaçadan bir dilim koparacak vakit bulamıyorlar.

Okul önünde 07.20’de sıra oluyorlar. 07.40’ta ders başı yapıyorlar. Okulun bütün ışıkları yanıyor. Toplanma saati dâhil, ilkokullarda 13, ortaokullarda ise en az 15 kez zil çalıyor!

Destekleme ve Yetiştirme Kursu (DYK) verilen okullarda okul zili susmak bilmiyor!

Uykulu gözlerle sıraya oturan öğrenciler, 13.20’de evlerine dönüyor. Onlar okuldan ayrılır ayrılmaz bu kez ‘öğlenci’ler okula geliyor. Öğlenci grup, 13.20’de toplanıyor. 13.40’ta derse başlıyorlar. Onların da zili 13-15 kez çalıyor.

Öğlenci grubun son ders zili 18.30’da ‘paydos’u müjdeliyor! (*)

Sabah ya da öğlen grubunda yer alan öğrenciler ders aralarında sadece 10 dakika dinlenebiliyor.

Peki bu öğrenciler niçin erken saatlerde okula gönderiliyor, hava karardıktan sonra evlerine dönüyor?

TÜRKİYE İKİLİ EĞİTİME TESLİM

Türkiye ikili eğitime âdeta teslim oluyor. Millî Eğitim Bakanlığı(MEB), 2018 yılında %33,83 olan ikili öğretim kapsamındaki temel eğitim öğrenci oranının, 2021 yılında %37,29’a çıktığını duyuruyor (MEB 2021 Yılı İdare Faaliyet Raporu, s. 159). MEB’e göre, ikili eğitimdeki artış, zorunlu temel eğitimin 12 yıla çıkarılması ve kentlerdeki arsa sıkıntısından kaynaklanıyor.

Son yirmi yılda bir milyonu aşkın konutun yapıldığı toplu yerleşim alanlarında okullara niçin öncelik tanınmadığı sorusu, yanıtsız kalıyor.

MADDE MADDE İKİLİ EĞİTİM

İkili eğitim ömür törpüsü

MEB, ikili eğitimin, İstanbul ve Şanlıurfa’da yoğunlaştığını açıklıyor. Büyük kentlerde okula ulaşımın güçlükleri biliniyor. Sabah 07.20’de okula ulaşmak için gün ışımadan uyanmak ve erkenden yola çıkmak gerekiyor. Gelişim çağındaki çocuklar, erken yaşta tükenmişlik duygusuyla tanışıyor.

Uygulama, insan doğasıyla örtüşmüyor.

(*) Zaman çizelgesi, ortaokul (sabah), ilkokul (öğlen) gruplarının bir arada öğrenim gördüğü okullarda uygulanmaktadır. Derslerin başlama ve bitiş saatleri, bağımsız ilkokul, bağımsız ortaokul ve ortaöğretim kurumlarına göre değişebilmektedir

Çocukların oyun hakkı ellerinden alınıyor

İkili eğitimde dinlenme süresi 10 dakikaya düşürülüyor. Bu süre, apartman okullara hapsedilen oyun çağı çocuklarının üst katlardan bahçeye inmelerine bile yetmiyor. Okullaşmayı engelleyen rant iklimi, öğrenci sağlığını bozuyor. Çocukların oyun oynama hakkı ellerinden alınıyor. Okullar, keyifli öğrenme ortamı olmaktan çıkarılıyor.

İlk ve son saatler sorunlu

Sabah uykulu gözlerle sıraya oturan öğrencilerin uyanması için ikinci dersin başlaması gerekiyor. Öğleden sonra derse başlayan öğrenciler ışıklar yanmaya başladığında esnemeye başlıyor. Sabahın ilk saatleri ile öğleden sonraki son saatlerde beklenen verim sağlanamıyor.

Öğrenci güvenliği tehlikede

Sabah gün ışımadan yola çıkmak ya da hava karardıktan sonra eve dönmek, başlı başına bir güvenlik sorunu. Çocukları hedef alan şiddet ve taciz olayları, aileleri okulun kapısına mıhlıyor. Okulların başlama ve bitiş saatleri, çalışma yaşamıyla çelişiyor. Çalışan anne ve babalar, çocuklarını okula gönderirken ciddi sorunlar yaşıyor.

Öğretmen çocuklarının durumu

İkili eğitim, öğretmen çocuklarının akademik ve sosyal başarısında olumsuz rol oynuyor. Öğretmen anne ve babalar, çocuklarıyla sofrada bile yeterince bir araya gelemiyor. Çocuğu sabahçı grupta yer alan öğlenci öğretmenler, çocuklarına zaman ayıramıyor. Çevresini aydınlatan mum, dibine ışık vermiyor!

Öğretmen odalarına taşınan gerilim

İkili eğitimin yarattığı gerilimden öğretmenler de payına düşeni alıyor. Dinlenme süresi, gönül rahatlığıyla çay içmeye bile yetmiyor. Üst üste girilen derslerin yorgunluğunu bir yudum çayla atmak isteyen öğretmenlerin dili yanıyor! Öğretmen odalarında mesleki iş birliği koşulları oluşmuyor. Zümreler arasında eşgüdüm sağlanamıyor. Akıl almaz yoğunluk, mesleki gelişim ve başarıya zarar veriyor.

Uykusuz her gece

Uygulama, öğrencilerin beden ve ruh sağlığını tehdit ediyor. Çocukların birçoğu, büyüme hormonunun en yoğun salgılandığı uyku saatlerini kaçırıyor.

Çocukları bekleyen tehlike

Yarım gün okul uygulamasıyla, çocuklar eve hapsediliyor. Anne babası çalışan öğrencilerin evde geçirdiği denetim dışı zaman artıyor. Uzun süre evde kalma zorunluğu, teknoloji bağımlılığı vb. riskleri de beraberinde getiriyor.

Özel okulların önü açılıyor

İkili eğitimden kaynaklanan sorunlar, velileri, tekli eğitim yapılan özel okulları tercih etmeye zorluyor. Yarım gün uygulamasıyla, çalışan anne ve babalara özel okullar adres gösteriliyor. Okul tercihinde kalite yerine fiziksel uygunluk belirleyici oluyor.

Beslenme bozukluğu

Sabah erken saatte okula giden öğrencilerin çoğu kahvaltı yapamıyor. Gelişim çağındaki çocuklar, sağlıklı ve dengeli beslenme hakkından yoksun kalıyor. Öğrenciler, okulda simit yiyecek zaman bile bulamıyor. Kısıtlı dinlenme saatlerinde ayaküstü tüketilen besinlerle, Türkiye’nin damak zevki değiştiriliyor. Kötü beslenme, öğrenci sağlığını tehdit ediyor.

Okul temizliği

İkili eğitim, okullarda temizlik sorununu da beraberinde getiriyor. Sabah 07.20’den itibaren kullanılan derslik, laboratuvar, atölye, wc vb. alanlar, 13.20’de boşaltılıyor. Öğlenci grup, sabahçı gruptan 20 dakika sonra derse başlıyor. 20 dakikalık arada okulun temizlenmesi mümkün olmuyor. Bu durum, eğitim kurumlarında temizlik ve sağlık sorunlarının yaşanmasına neden oluyor.

Tasarruf yerine savurganlık

Uygulamayla gün ışığından yararlanma olanağı kısıtlanıyor. Okulların elektrik tüketimi artıyor. Tam gün eğitim verilen okullarda elektrik anahtarına dokunmak akla gelmiyor. İkili eğitim yapılan okulların sabah ve akşam saatlerinde elektrikle aydınlatılması, kaynak savurganlığına yol açıyor.

İstiklal Marşı’nın okunması

İkili eğitim uygulanan okullarda haftanın ilk günü İstiklal Marşı’nı sabahçı grup seslendiriyor. Haftanın son günü İstiklal Marşı’nı okuma görevi, öğlenci gruba ait oluyor. Eğitim ve öğretim yılı boyunca sabahçılar sadece hafta başında, öğlenciler ise hafta sonunda İstiklal Marşı’nı okuyor.

Sınıf araç gereçleri

Dersliklerin farklı sınıflar tarafından kullanılması, çeşitli sorunlara neden oluyor. Özellikle üst sınıflarda gözlemlenen ölçüsüz davranışlardan, diğer grubun kullandığı araç gereçler zarar görüyor. Sınıfta unutulan giysi ve araç gereçlere ulaşmakta güçlükler yaşanıyor. İki farklı sınıfın aynı derslikte eğitim görmesi pano, dolap, eğitim araç ve gereçlerinin ortak kullanımında sıkıntı yaratıyor. İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin ortak derslik kullanması, yeni sorunları tetikliyor.

ÖNERİLER

• Okulu olmayan toplu yerleşim alanı olmaz! Yeni yerleşim alanlarında, öngörülen nüfus dikkate alınarak okullaşmaya gidilmeli.
• Göç, doğal yıkım vb. etkenler, ikili eğitimi haklı göstermez. Sistemi yönetenler, okullaşmada, olası gelişmeleri dikkate almalı.
• Okul alanlarının belirlenmesinde karşılaşılan engellere karşı etkili yasal önlemler (kamulaştırma vb.) alınmalı.
• Çalışma yaşamıyla çelişen zaman çizelgeleri yeniden düzenlenmeli.
• 19 yılda 1 milyon 170 bin konut üreten TOKİ, ikili eğitimi bir yıl içinde sona erdirebilecek güce ve olanaklara sahip. Yeni okulların yapımında TOKİ’den etkin biçimde yararlanılmalı.
• Kış saati uygulamasına dönülmeli.
• Öğrenci ve öğretmenlerde yorgunluk belirtilerinin doruğa çıktığı son saatlerde ders süreleri kısaltılmalı.
• Dinlenme süreleri 15 dakikaya çıkarılmalı.