İDARECİ Mİ, YÖNETİCİ Mİ YOKSA LİDER Mİ?
Bu üç kavram üzerine bir kütüphane kadar kitap yazılmıştır. Alanla ilgili yüzlerce kitap okumuşken, yaptığım sunumlarda ifade etmeye çalışmışken, etrafımdaki insanlara idareci sözcüğünü kullanmayın dememe rağmen, maalesef ben başaramadım.
Etrafımızda büyük planların yaratıcıları(lider), bunları uygulamaya koyanlar(yöneticiler) ve bir de durumu idare edenler(idareciler) var. Peki, siz hangisisiniz?
Okul müdürlerinin kaçı idarecilik, kaçı yöneticilik, kaçı liderlik yapıyor merak ediyorum.
Eğitim yönetimi algı oluşturma sürecidir. İdareci sözcüğü, idare eden manasından geldiği için kullanılmaması gerektiğini söylerim. Okul müdürleri neyi idare ediyorlar, örgütü geliştirme niyetinde değiller mi? Onlara verilen sorumluluğu bir adım daha ileriye götürmek istemiyorlar mı? Sendikanın atadığı mı, yönetmeliğin mi atadığı müdürler okulları yönetiyor? Okullara değil de sendikaya mı çalışıyorlar? Okulda değil de sendikal faaliyetlerde mi zamanlarını geçiriyorlar. Oldum olası idareci sözcüğüne ısınamadım gitti.
Yönetici sözcüğü ise tek başına sevmediğim ve kullanmak istemediğimdir bir kavram. Kimi yönetiyoruz da kim kime itaat ediyor? Eğitim yönetimi, insan ilişkilerini ön plana çıkarır. Tüm çalışanlar değerlidir. Kapıdaki güvenlik görevlisinden, yemekhanedeki personele, koridorda temizlik işlerini yapan insanlara kadar herkes değerlidir. Okullarda kimse yönetilmiyor. Zaten okullarda yönetmeye çalışanlar başarılı olamazlar. Yönetme çabanız insanların kuruma bağlılığını azaltır. Hep söylerim sıkı denetim yapan, sıkı gözlem yapan, hafiye gibi gezen okulda gezenler kurumu ileriye götüremez. Bu nedenle yönetmek için uğraşmayın.
Okul müdürlüğü hem çok zor bir görev hem de bir taraftan kolay bir görevdir. Düşünsenize karşınızdaki öğretmenler üniversite mezunu hedefe ulaşma yolunda kendinizi rahatlıkla ifade edebilecek düzeyde eğitim seviyesine sahipler. Ancak bu kadar nitelikli insanları hedefe kilitlemek maharet ister. İdareci ve yönetici olursan başaramazsın. Birçok kesimin gözünden kaçırdığı noktayı hatırlatmak isterim. İnandırırsanız sizi takip ederler.
Milli Eğitim Bakanımız “eğitim lideri orkestra şefidir”, der. Gerçekten tüm bileşenleri hedefe kilitleyen, motivasyon sağlayan, yüreklendiren, önderlik yapan, onlarla birlikte yürüyen, zorluklara göğüs geren, koruyan kollayan, eğitim ihtiyaçlarını karşılamada destek olan, iletişimi kuvvetli, yenilikler yapan, öğrenci odaklı… O kadar çok kavram yazılabilir ki! Biz bu kavramlardan ne anlıyoruz? Ne kadarını uygulamaya yansıtabiliyoruz? Ne kadarını önemsiyor ve gayret gösteriyoruz?
Kimlerin lider olma gibi bir derdi var? O da büyük soru işareti. Kendi hakkıyla kaç kişi geldi? O da büyük soru işareti. Referans bölümünde neler var ne kadarını hak etti? O da büyük soru işareti.
Lider etrafını etkiler, lider büyük planların yaratıcısıdır, bunları uygulamaya koyanlar ise yöneticilerdir. Ayrıca yönetici ve liderin aynı kişide bir arada bulunması arzu edilendir(Balcı,2010).
Her okul farklıdır. Binası, öğrencisi, öğretmen profili… Her değişken yapı, liderin özelliklerini ortaya çıkarır. Zorluklar lideri güçlendirir. Ne kadar farklı okulda görev yaptıysa bakış açısı da o denli gelişmiştir.
Lider emir vermez, lider astlarını davranışlarıyla, bilgi ve tecrübesi ile etkiler. Çalışanlarını iyi tanır, onları aydınlatır ve yetişmeleri için fırsatlar oluşturur. Grupta çatışmalara, bazı zamanlarda ortam sağlar. Denetlemez rehberlik eder, iş analizi yaparak performans değerlendirmesi yapar. Okulun amaçlarına göre işlemesinden sorumludur. Çevresel koşulları dikkate alır ve okulun amaçlarını gerçekleştirmek için harekete geçirir.
Karar sizin.
Unutmayalım ki, işi doğru yapana yönetici doğru işi yapana lider denir(Warner Bennis).
Son söz Başöğretmenimizden olsun.
Büyük olmak için kimseye iltifat etmeyeceksin hiç kimseyi aldatmayacaksın ülke için gerçek amaç ne ise onu görecek ve o hedefe yürüyeceksin. Herkes senin aleyhinde bulunacaktır herkes seni yolundan çevirmeye çalışacaktır. Fakat sen buna karşı direneceksin önüne sonsuz engeller de yığacaklardır kendini büyük değil küçük zayıf araçsız hiç sayarak kimseden yardım gelmeyeceğine inanarak bu engelleri aşacaksın. Bundan sonra da sana büyük derlerse bunu söyleyenlere güleceksin(Mustafa Kemal Atatürk).
Saygılarımla.
Kadir BAYŞU
KAYNAKÇA
Balcı, A. (2010). Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Pegem Yayınevi.