Gençlerin sosyal Medya Kullanımı Davranışını Denetlemesine Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?
Yasemin ŞENGÖR
Uzman Psikolojik Danışman
Sosyal medya, İnternet kullanımının yaygınlaşması ve teknolojinin gelişmesine paralel olarak kullanımı yaygınlaşan internet tabanlı ağdır. Sosyal medya platformları genel olarak kullanıcıların kendilerine bir profilyaratarak bu profil ardında arkadaş listeleri ile yaşantılarını paylaşmalarına olanak verir.
Dijital bir çağda sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla beraber, bir takım yeni kavramlar da hayatımıza girrmiştir. Bu kavramlardan ilk akla gelen ise şüphesiz sosyal medya bağımlılığıdır. Sosyal medya tanımlarına baktığımızda patolojik bir davranış olduğuna (Davis, 2001), internetin bilinçsiz ve aşırı tüketimine (Wilson ve diğerleri, 2010) ve bireyin günlük yaşamını olumsuz etkilediğine ((Morahan-Martin ve Schumacher, 2000) vurgu yapılmaktadır.
Gençler Neden Sosyal Medya Kullanıyor?
Aileler öncelikli olarak teknolojinin dilini öğrenerek işe başlamalıdır. Ebeveynler, patolojik sosyal medya davranışına odaklandıklarında gençlerin bu davranışını biran çnce sonlandırma çabasına girmekte ve çoğu zaman tek çözüm yolu olarak gençleri teknolojik araçlardan mahrum bırakma, telefonunu elinden alma gibi cezalandırma yollarını seçmektedirler. Ebeveynleri günümüz dijital çağında teknolojiyi kabul etmelidirler. Gençlerin sosyal medya kullanım sebepleri konusunda farkındalık kazanmalıdırlar.
Sosyal medya kullanımının hayat standartlarında yarattığı olumsuz etkilere paralel olarak sosyal medya kullanımı ile ilgili araştırmalar yaygınlaşmıştır. Bu yönde yapılan çalışmalar, gençlerin sosyal medyayı hangi içerik ve amaçla kullandıkları, gençlerin kişisel özellikleri ile sosyal medya kullanma sebepleri arasında bir ilişkinin olup olmadığı üzerinde yoğunlaşmıştır.
Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik hizmetleri kapsamında yapılan görüşmeler de bilimsel araştırma bulgularını destekler niteliktedir. Okul psikolojik danışmanlarının yaptığı çalışmaların şu sonuçları ortaya koyduğu söylenebilir:
1. Gençler, ergenlik dönemine girdiği andan itibaren kendini ön plana çıkarmayı ister ve arkadaş grupları içinde kabul görmeyi, arkadaş çevresini genişletecek bir popülerlik kazanmayı arzular.
2. Aile içerisinde susturulmuş, pasif kalmış gençler; farklı ortamlarda üstünlük kurma çabasına girmeye çalışırlar ve sosyal medya onlar için bu noktada önemli bir araçtır.
3. Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması ile birlikte bu platformlara duyulan merak, sosyal medya platformlarının popüler olması hatta sosyal medya hesapları bulunmayan gençlerin arkadaş grupları içinde yadırganması da gençlerin sosyal medya kullanma sebepleri arasındadır.
Sosyal medya kullanımının sebebi ne olursa olsun, sosyal medya kullanımı davranışının aşırı olması durumunda sosyal medya bağımlılığı riski oluşur. Sosyal medya bağımlılığından korunmanın en etkili yolu ise sosyal medya davranışını kontrol altına almaktır.
Gençler Sosyal Medya Bağımlılığını Nasıl Önleyebilir?
Sosyal medya bağımlılığı aileler için endişe ve kaygı verici, aile içinde sorunlara sebebiyet veren, ileri vakalarda çözümü giderek zorlaşan bir sorun alanıdır. Sosyal medya bağımlılığının önlenmesinde ailelerin yasakçı tutumalarından ziyade gençlerin öz-denetim davranışlarına odaklanan çözümler, daha etkili olmaktadır. Bu noktada gençler;
1. Sosyal medya kullanımını günlük belirli bir süreyle sınırlandırması için cesaretlendirilmelidir. Sosyal medya kullanımının süresinin bazen bir anda sınırlandırılmaya çalışılması gençler için zor olabilir. Onları öfkelendirerek yolun başında vazgeçmelerine yol açabilir. Bu durumda sosyal medya kullanımı haftalık olarak azaltılmalıdır. Örneğin günlük altı saatini sosyal medyada geçiren genç ilk hafta telefon kullanım süresini beş saate, ikinci hafta dört, üçüncü hafta üç, dördüncü hafta iki saate düşürebilir. Günlük en fazla sosyal medya kullanım süresinin 2 saat olması gerektiği gerçeği unutulmamalıdır.
2. Gereksiz ya da çok fazla zaman alan uygulamaların hiç değilse bazılarından vazgeçilmelidir. Gençler, sosyal medya hesaplarından yalnızca bir tanesini seçerek diğer uygulama ve hesapları kaldırmayı deneyebilirler. Bu konuda baskı ya da zorlama gençlerde ters tepki verebileceği için konu sakin bir ortamda ele alınmalıdır. Gençlerle birlikte sosyal medya kullanımından beklentileri ile bu beklentilerinin geleceğine dönük hedeflerinde nasıl bir katkısı ya da hedefleri için nasıl bir riski olabileceği bir kağıda yazılabilir. Gençlerle birlikte telefonlarında yüklü uygulamlara kısaca göz atılarak bu uygulama ya da sosyal medya platformlarından bekledikleri ve bu beklentilerinin ne derece karşılandığı üzerinde konuşmasına imkan tanınabilir. Sosyal medyadan karşıladığı ihtiyaçlarının onun geleceğinde nasıl bir yere sahip olduğu üzerinde konuşmak, çoğu zaman gençlerde farkındalık yaratmaktadır.
3. Gençler, arkadaşları ile dışarda buluşmak konusunda teşvik edilmeli ve sosyalleşmeleri için destek olunmalıdır. Ayrıca yeni hobiler edinmelerine yardımcı olmak, hobileri ve ilgi alanlarını destekleyerek güçlendirmeye çalışmak da gençlerin sosyal medya kullanımını denetlemelerine yardımcı olmak için etkili yöntemlerdir.
Gençler Sosyal Medya Kullanımını Bırakabilir Mi?
Dijital bir çağda gençlerin sosyal medya kullanımını tamamen bırakmalarını istemek ya da bırakabileceklerini düşünmek gerçekçi değildir. Teknoloji ile büyüyen gençler, sosyal medyayı kullanmak isteyecektir. Belirli bir oranda ve sağlıklı biçimde sosyal medya kullanmak da gerekebilir. Burada asıl hedef, gencin sosyal medyayı günlük en fazla 2 saatin üzerinde, aile ve arkadaş ilişkilerini zedeleyecek biçimde, okul başarı performansına olumsuz etki edecek derecede hastalıklı kullanmaması gerektiğidir. Bu durumlarda gençlerle uygu diyalogla ve sağlıklı biçimde iletişime geçerek müdahale edilmelidir.
Gençler, sosyal medyanın zararlarını ve üzerinde yarattığı zararlı etkileri fark edebnildiklerinde sanılandan çok daha kolay sosyal medya kullanım davranışını kontrol altına alabilmektedirler.
Son olarak şunu da belirtmekte fayda var,
Gençlerin sosyal medya kullanımı davranışını kontrol altına almalarını, bu yönde kendilerini denetlemelerini istiyorsanız öncelikle siz bu davranışınızı kontrol altında tutmanız, bireysel teknoloji kullanımınızla yüzleşmeniz gerekecektir.
Kaynakça
Davis, R.A., .(2001). A cognitive-behavioral model of pathological Internet use. Computers in Human Behavior, 17 (2): 187-195.
Morahan M.C., Schumacher, P.(2000). Incidence and correlates of pathological Internet use among college students. Computers in human behavior, 16(1), 13-29.
Wilson, K., Fornasier, S., and White, K. M. (2010).Psychological Predictors of Young Adults’ Use of Social Networking Sites. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 13 (2), 173-177.
& quot;