ÇOCUK DEĞERLENDİRME TESTLERİ VE UYGULANMASI
Eğitim alanında psikolojik test ve envanterler uzmanlar için, öğrencinin zihinsel, duygusal ve kişisel özelliklerinin saptanması, doğru yaklaşımların sergilenmesi ve yönlendirmelerin yapılabilmesi için aynı amaca hizmet eden vazgeçilmez araçlardır. Normal ve anormal dışı davranış ve gelişim gösteren tüm çocukların gelişim takibinin yapılabilmesi ve normal seyrinde gitmeyen gelişim alanlarının saptanabilmesi için uygun değerlendirme aracının kullanılması çok önemlidir Takvim yaşına uygun beklenen gelişimi göstermeyen çocukların erken dönemde keşfedilip, gelişim değerlendirmelerinin yapılıp, gerekli olduğu taktirde uygun yönlendirme ve müdahalelerini sağlamak da zorunludur.
Aileler çocukları için, genel danışmanlık, gelişim kontrolü, davranış ve uyum sorunları, aile içi problemler, kaygı bozuklukları, iletişim sorunları, akademik başarısızlık, dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve öğrenme sorunları başta olmak üzere, çocukluk ve gençlik döneminde yaşanan psikolojik sorunların tanımlanması ve çözümüne yönelik danışmanlık ve terapi hizmetine sıklıkla başvurmaktalar.
Aile ve çocukla yapılan ön görüşmede, psikologun amacı toplayabildiği kadar önemli bilgi edinmek, aile ve çocuğu gözlemlemek, gerekli görüyorsa hangi değerlendirme ve ölçme araçlarını kullanacağına karar vermektir. Psikologlar için klinik değerlendirmenin önemli bir parçası olan psikolojik test ve envanterlerin kullanım amacı, çocuk ve gençlerin zihinsel, duygusal, sosyal, dil ve psikomotor gelişimlerini değerlendirmek; kişiliklerini, tutumlarını, davranışlarını, becerilerini, mesleki eğilimlerini standart koşullar altında gözlemleyip tanımlamaktır.
Özellikle Çocukları sağlıklı bir şekilde gözlemlemek ve gelişimlerini takip edebilmek için, bir takım değerlendirme araçlarını bilmek ve bunları etkin bir şekilde kullanabilmek için yeterli donanım, bilgi ve beceriye sahip olmak gereklidir ve testörün uzman bir kişi ve bu konuda yetkinliği olması önemlidir
Testlerin sonuçlarında genellikle puanlar elde edilir ve bu sayısal ifadeler belli normlara göre değerlendirilir. Test ve envanterlere, sıklıkla gelişim düzeyinin tespiti, gelişmesi gereken (yani geride kalan) alanların ve gelişmiş alanların belirlenmesi, üstün yetenekli ve özel yetenekli çocukların belirlenmesi, lise döneminde mesleki eğilimlerin belirlenmesi ve doğru yönlendirme yapılabilmesi, bunların yanı sıra ruhsal durum, kişinin kendilik algısının nasıl oluştuğu, çatışmaları ve savunmaları vb. ile ilgili detaylı bilgi edinmek için başvurulur. Terapist, aile ve gençle yaptığı konuşmalar; gözlemler ve test sonuçları ile edindiği bilgileri bir araya getirerek bütüncül bir yaklaşımla terapi sürecini öngörür ve bu çalışmalar sonucunda nasıl bir yol izleneceğine aile ve genç ile birlikte karar verir.
Kullanılan başlıca klinik testler şunlardır;
1) Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE):
Ankara Gelişim Tarama Envanteri, 0-6 yaş bebek ve çocukların şu andaki gelişimini ve becerilerini annelerden alınan bilgiler doğrultusunda değerlendirmektedir. Çocuğu en iyi tanıyan kişiler olarak annelerin çocuk hakkında verdikleri bilgiler uzun süreli gözleme dayanmaktadır. Çocukların Dil- Bilişsel, İnce Motor, Kaba Motor ,Sosyal Beceri bakım gelişim alanları ve genel gelişim düzeyini tespit etmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır.
2) Gesell Gelişim Figürleri Testi:
Arnold Gessel tarafından geliştirilen ve 10 geometrik şekilden oluşan test çocuklarda ince motor gelişimi ve görsel algı düzeyini değerlendirmek için kullanılmaktadır.
3) Peabody Resim Kelime Tanıma Testi:
2-11 yaş arası çocukların alıcı dil yaşının tespit edilebildiği, konuşma bozukluğu ve sözel ifadeye ışık tutan, resim kelime eşleştirme testidir.
4) Bender Gestalt Görsel Motor Algı Testi:
L.A. Bender tarafından geliştirilmiş olan Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi, 5-11 yaş arasındaki çocuklara bireysel olarak uygulanır. Bu test, çocuklarda görsel motor algıyı değerlendirmek için gelişimsel bir test olarak kullanılmaktadır.
5) D2 Dikkat Testi:
9-60 yaş arasına uygulanan bir dikkat testidir. Test, seçici dikkati belirlemek için geliştirilmiştir. Ayrıca “psikomotor hız”, “gösterilen performansın kalitesi” gibi dikkatle ilgili becerilerde bu testte değerlendirilmektedir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilecek tek form vardır. En fazla 8 dakika içerisinde test sonlandırılmalıdır.
6) Goodenough Harris Bir İnsan Çiz Testi:
Çocuğun çizdiği insan resmi ile değerlendirildiği bir testidir.
7) Frostıg Gelişimsel-Görsel Algı Testi:
Çocukların görsel algılarını değerlendirmeye yardımcı olan bir algı testidir. 4 ile 8 yaş arasındaki çocuklar başta olmak üzere uygulanabilen bir görsel algı testidir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilmektedir. Bu testte “Görsel Algılama” beş alanda incelenmiştir. Bunlar;
-El-Göz Koordinasyonu
-Şekil-Zemin Ayırımı
-Algılama Sabitliği
-Mekanla Konumun Algılanması
-Mekan İlişkilerinin Algılanması
8) Benton Görsel Bellek Testi:
8 yaş üzeri bireylere uygulanabilen, bireyin dikkat, algı, ve bellek durumuna dair bilgi verebilen, dikkat eksikliğinin tespit edilebildiği bir dikkat ve algı testidir. Bireysel olarak uygulanan bir performans testi olup görsel belleğin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
10) Metropolitan Okul Olgunluğu Testi:
5 yaş 6 ay ile 6 yaş 0 ay arasındaki çocuklara uygulanabilen, çocuğun ilkokula başlamaya hazır olup olmadığını ölçen bir okul olgunluk testidir. Metropolitan Okul Olgunluk Testi; Kelime Anlama, Cümleler, Genel Bilgi, Eşleştirme, Sayılar, Kopya Etme gibi 6 alt test ve toplam 100 maddeden oluşur.
11) Catell 2-A Zeka Testi:
7 yaş 6 ay ile lise dönemi çocuklara uygulanan zeka testidir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilen bir performans testidir.
12) Catel 3-A Zeka Testi:
Üniversite eğitimi almış bireylere uygulanan zeka testidir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilen bir performans testidir. Kliniklerde zihinsel gelişim geriliği gösterenleri tespit etmede kullanılır.
13) Porteus Labirentleri Testi:
Çocuk ve yetişkinlere uygulanan ve görsel-mekânsal alanda planlama yapabilme ve öngörü yeteneğini ölçen bir testtir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilen bir performans testidir.
14) Frankfurter Dikkat Testi:
60-72 ay arası çocukların dikkatini 90 saniyede değerlendirmek üzere planlanmış bir performans testidir.
15) Kent Egy Zeka Testi (Kent egyintelligence test)
1941 yılında Kent, Grace H. tarafından geliştirilmiştir. Sözel performansa dayanan bir kağıt kalem testidir. Konuşma, işitme ve sözel ifade sorunu olmayan bireylere uygulanır. 6-14 yaş çocukları için ve zeka geriliğinden şüphelenilen yetişkinler için uygundur.
Uzman Psikolojik Danışman
Emin Okan OKYAY