ÇOCUKLARDA DEPRESYON BELİRTİLERİ KARŞISINDA EBEVEYNLER NE YAPMALIDIR?
Uzm. Psik.Dan. Yasemin ŞENGÖR
Çocuklar ve bebekler sanılanın aksine çevrelerindeki olayların farkındadırlar. Sürekli gergin ortamlarda bulunmak, aile içinde bitmeyen tartışmaların yaşanması, psikolojik bakımdan sağlığını kaybetmiş insanlarla aynı çatı altında yaşamak çocuklarda depresyon oluşumuna sebep olabilmektedir. Özellikle psikolojik bakımdan örseleyici yaşantılar karşısında "çocuktur, anlamaz" biçiminde kalıplaşmış bir düşünce örüntüsü, çocuklarda yaşanan psikolojik sorunların fark edilmemesine ve ileri yaşlar için bir tehdit oluşturmasına sebep olabilmektedir.
Çocuklukta sağlıklı atlatılamamış travmalar, ileri yaşlarda kişilik bozukluklarına, saldırganlık örüntülü davranışlara, davranış bozukluklarına, suç işlemeye meyilli hale gelmeye yol açabilmektedir. Bundan dolayı çocuklarda depresyon belirtileri konusunda duyarlı olmak gerekir ve bu durumlarda uzmanlar tarafından psikolojik destek alınmalıdır.
Çocuğunuzda depresyon belirtilerinden şüphe duymanız durumunda okul psikolojik danışmanlarınızdan destek talep ediniz. Okul psikolojik danışmanlarının mesleki ehliyet sınırları kapsamında majör depresif bozukluk ve distimi'de tanılama ve tedavi bulunmamakla beraber, okul psikolojik danışmanınız çocuğun yüksek yararına akıl ve davranış sağlığında tıbbi müdahale gerektirecek durumlarda sizi uzmana yönlendirmekle sorumludur. Gerekli gördüğü taktirde bir çocuk ya da ergen psikiyatristi veya klinik psikoloğa yönlendirecektir.
Çocuklarda Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Bebekler ve çocuklar yaşadıkları ruhsal bunalımları yetişkinler gibi dil yoluyla, net ve açık anlatamayabilirler. Ancak yaşadıkları kötü olayların etkisinin dışa vurumunu, çocukların hareketlerinden ve huylarındaki değişimlerle fark etmek mümkündür. Her çocuk farklı dışa vurum yaşar. Çocuklarda depresyon belirtileri genel olarak şöyledir;
• Sürekli olarak ağlama ve ağlama sebebinin açıklanamaması
• Uykuya dalmada sorun yaşama, uyku bozuklukları
• Göz teması kurmada güçlük, ani kilo kaybı
• Oynamaktan zevk aldığı oyunları oynamayı bırakmaHuzursuz hareketler sergilemeSindirim problemleri
• Çevresindeki eşyaları ve oyuncaklarını kırma gibi saldırgan davranışlar
• Sürekli bağırma ve hiçbir şekilde mutlu olamama
Bu durumlarda çocuğunuz depresyona girmiş olabilir. Dikkatli ve sorumlu davranmalısınız.
Dikkat
Bu gibi davranış değişiklikleri ya da davranış bozuklukları sergileyen çocuklara disiplin uygulanmaya olumlu etki sağlamayacaktır. Çocukların duygusal dünyalarını, onları anlamayı hiçe sayan bir yaklaşımla, bazı TV. programları yoluyla lanse edilmeye çalışılan, farklı ceza türleri ile davranışı hafif (!) cezalar yoluyla azaltmaya odaklı yaklaşımlar, kısa vadede sizi rahatlatır ancak uzun vadede çocuğunuzda daha büyük sorunlar olarak karşınıza çıkacaktır.
Davranış sorunları, çocuğunuzda ani davranış değişiklikleri durumlarında
• öncelikle çocuğunuzla anlayışlı,
• sakin bir ses tonuyla iletişime geçin, onu anlamaya çalışın ve en kısa zamanda bir uzman desteği alın.
Çocuğunuza çocuk psikolojisini hiçe sayan yaklaşımlarla vereceğiniz 5 dakikalık bir ceza size 20 dakikalık bir rahatlama, alacağınız uzman desteği çocuğunuza huzurlu bir ömür verir!
Seçim sizin.
Çocuklarda Depresyon Ne Gibi Sorunlar Yaratır?
Çocuklarda depresyon belirtileri olmasına rağmen her hangi bir önlem alınmadığı taktirde öncelikle çocuğun motor gelişimini etkilenir. Algı sorunları başlayabilir ve çocuğun öğrenmesi zorlaşır. Gelişim problemleri ortaya çıkar ve tuvalet alışkanlığını bile yitirebilirler. Depresyon belirtileri gözardı edildiğinde ilerleyen yaşlarda çocuklar için daha büyük psikolojik sorunlar yaratmaktadır. Hiperaktivite ya da tamamen asosyalleşme, iletişim kuramama, içine kapanıklık, saldırgan yapıya sahip olmak gibi sorunlar örnek olarak verilebilir.
Çocuklarda Depresyonu Önlemek İçin Neler Yapılmalıdır?
Çocuklarda depresyon gündelik yaşamın bir parçası değildir. Öncelikle sağlıklı bir çevresel ortam yaratmak şarttır.
Lütfen bu durumalarda
• Kendinizi suçlamayınız,
• Eşinizi ya da çocuğunuzun bakımından sorumlu kişileri suçlamayınız,
• Çocuğun bakımından sorumlu kişisel olarak sorumluluğu birlikte alınız.
Çocuğunuzun çevresel koşullarında hastalıklı yanları değerlendiriniz, neleri, ne kadar değiştirebileceğinizi gözden geçiriniz. Hepimiz gelişme ve değişme potansiyeli içindeyiz! Çocuğunuzda depresyon belirtileri, çevresel etmenlerden kaynaklı ise bunu yadsımak yerine kabul edin. Bunu ona en yakın insanlar olarak ancak siz bilebilirsiniz. Durumu saklamayın, görmezden gelmeye çalışmayın. Sağlıksız durumu nasıl kendiniz, çevreniz ve çocuğunuzun gelişimi için değiştirebileceğinize odaklanın.
Bunun yanında, çocuğun yanında tartışmamak gerekir. Çocuk şiddete tanık olmamalıdır. Özellikle bu durumlar çocukların psikolojisini olumsuz yönde etkilemektedir. Ebeveynler aralarındaki sorunların aşılmasında psikolojik danışmanlardan destek isteyebilirler.
Ayrıca okul psikolojik danışmanı olarak deneyimlerim gösteriyor ki çocuk aşırı korunmamalıdır, çevresinden sakınılmamalıdır. Yaşıtlarıyla oynamasına izin verilmeli ve ev ortamındayken aileler de oyunlara dahil olmalıdır. Çocuğun yanında mümkün olduğunca kısık ve güven veren bir sesle, ılımlı bir şekilde konuşulmalıdır.
Unutmayın; ekonomik gelirin düşük olması ya da bir çocuğun her arzu ettiğinin yerine getirilmemesi hiç bir çocukta büyük psikolojik sorunlar yaratmaz. Huzurlu bir ortamda basit bir oyuncak, bir kutu dahi çocuğun mutlu olmasına yetecektir. Ebeveynler, ekonomik ya da sosyo kültürel sebeplerin ardına sığınıp çocuklarının davranışlarını açıklamaya çalışırken kendi sorumluluklarını yok saymamalıdır.