Türkiye nüfusunun büyük bir bölümü köylerde yaşarken eğitim ve toplumsal aydınlanma adınan çok önemli işlev görmüş olan köy okulları gerek nüfus yaşlanması gerekse ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı yaşanan göçlerden kaynaklı olarak birer birer kapanıyor.TÜİK’in son yayımladığı verilerde görülen köy nüfusunda ki azalma böyle devam ederse Cumhuriyetin yüzüncü yılında köy okullarının yüzde 95’i kapanmış olacak. TÜİK’in son yayımladığı verilere göre,Türkiye'de 2015-2019 döneminde 30 büyükşehir dışında kalan 15 ilde köy nüfusu artarken 36'sında ise azaldı. Bu dönemde köyde yaşayanların sayısı 214 bin 202 kişi azalışla 6 milyon 3 bin 717'ye düştü.
Nüfusu en çok artan büyükşehir olarak İstanbul, 861 bin 833 kişilik artışla ilk sırada yer alırken, bu ili 368 bin 501 kişiyle Ankara, 223 bin 244 kişiyle Antalya, 213 bin 573 kişiyle Bursa ve 198 bin 836 kişiyle İzmir takip etti. Bu illeri, 12,5'lik artışla Tekirdağ, 9,7'lik yükselişle Kocaeli ve yüzde 9,6'lık artışla Şanlıurfa izledi.Söz konusu dönemde Ağrı, nüfusu en çok azalan il olarak kayıtlara geçti. Ağrı'nın nüfusu beş yılda 11 bin 11 kişi azaldı. Aynı dönemde Kars'ın nüfusu yüzde 2,5, Ağrı'nın yüzde 2,01, Ardahan'ın yüzde 1,96, Tunceli'nin yüzde 1,65 ve Erzurum'un yüzde 0,03 azaldı.Yalova büyükşehir olmayan iller arasında en çok nüfusu artan il oldu.2015-2019 döneminde Yalova’nın nüfusu yüzde 16,3'lük yükselişle bu dönemde 233 bin 9'dan 270 bin 976'ya yükseldi.
Köyden Kente Göç Keintisiz Devam Ediyor
2014 Mahalli Seçimleri ile Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van ve Ordu büyükşehir statüsüne kavuşurken, büyükşehir belediyelerinin sınırları da il sınırlarını kapsar hale getirildi.Böylece 16'dan 30'a çıkan büyükşehirlerdeki köyler de mahalleye dönüştürüldü.Büyükşehirlere 14 ilin eklenmesiyle birlikte bu şehirlerde ki köyler de mahalle dönüştürüldü.Bu dönüşümle birlikte 2014-15 eğitim öğretim yılında köylerde bulunan bütün okul türleri 22.207’lik azalma ile 36.704’ten 14.497’ye, aynı dönemde öğrenci sayısı 2.601.101’den 827.690’a,öğretmen sayısı ise 149,781’den 56.164’e düşmüş oldu.Büyükşehirlerin mahallesine dönüşen köylerde ki kapanan okul sayısının ne kadar olduğu henüz bilinmemekle birlikte,nüfus yaşlanması,göç ve taşımalı eğitim nedeniyle bu sayının da oldukça yüksek olduğu tahmin edilmektedir.
2015-2019 döneminde 30 büyükşehir dışında kalan 51 ildeki köy nüfusu incelendiğinde, 15 ildeki köy nüfusunun arttığı, 36'sında ise azaldığı gözlendi. Köylerin nüfusu 2015'te 6 milyon 217 bin 919 kişi iken, 2019'da köyde yaşayanların sayısı 6 milyon 3 bin 717'ye geriledi. Böylece 5 yılda köy nüfusu 214 bin 202 kişi azaldı. Köy nüfusunun en çok azaldığı il 38 bin 559 kişiyle Erzincan oldu. Bu ili 25 bin 981 kişilik azalışla Muş, 14 bin 595 kişilik düşüşle Adıyaman, 13 bin 198 gerilemeyle Aksaray ve 12 bin 850 azalışla Kars izledi. Öte yandan Uşak, Ağrı, Kütahya, Niğde, Yozgat, Hakkari, Bingöl, Çorum, Batman ve Edirne de köy nüfusunun azaldığı diğer başlıca iller oldu. Söz konusu dönemde köy nüfusunun en çok arttığı il ise 12 bin 423 kişiyle Gümüşhane oldu. Bu ili 8 bin 7 kişiyle Şırnak, 6 bin 245 kişiyle Rize ve 5 bin 762 kişiyle Çankırı takip etti. Ayrıca köy nüfusunu artıran diğer iller ise Yalova, Elazığ, Tokat, Karabük, Çanakkale, Bolu, Kırklareli, Iğdır, Kilis, Tunceli ve Bayburt olarak kayıtlara geçti.
2014-15/2018-19 yılları arasında geçen son 5 yılda yukarıda listelenen 51 ilin köy okulları ile öğrenci ve öğretmen sayılarında da büyük azalmaların yaşanmakta olduğunu MEB İstatistiklerine yansıyan verilerden anlamaktayız.Bu verilre göre 2014-15 eğitim öğretim yılında 14.497 olan okul sayısı 9.732’ye.öğrenci sayısı 827.690’dan 725.687’ye,öğretmen sayısı ise 56.164’ten 53.334’e düşmüş oldu. 51 il arasında köylerinde en çok ilkokulu bulunan 5 il, Ağrı, Muş, Bitlis, Adıyaman ve Kars illeridir. 51 ilde bulunan köy okullarının bölgesel dağılımında Doğu Anadolu birinci Güneydoğu Anadolu ise ikinci sırada gelmektedir.
Sonuç olarak,tarım toplumundan sanayi toplumuna geçme konusunda yalpalamaya devam eden Türkiye buna karşılık köyden kente göç nedeniyle köylerde yaşayan nüfusun hızla azaldığı tarihsel bir dönemden geçiyor.Kentlerde, ne kentli ne de köylü olan büyük kitlelerin birikmesine neden oluyor. Bu durum doğal olarak köy okullarının kapanmasına,köylerin öğretmensiz kalmasına, kentlerde ise yeni okul ve öğretmen ihtiyacının doğmasına yol açıyor. Nüfusu azalan köylerde kalan çok az sayıda ki çocuk ya sevislerle kentlere taşınıyor ya da aileleri tarafından içinde barınma imkanları da sağlanan “sibyan mektebi” diye tarif edilen merkezlere gönderiliyor.Oysa eğitim bütün çocukların hakkı.Bu hakkın gereklerini yerine getirmek ise kamunun görevi.Kamunun kendi görev ve sorumluluklarını başka kişi,kurum veya yapılara bırakması bütün çocukların akla ve bilime dayanan eğitimi almasını engeller. O nedenle köy okullarına gereken önem verilmeli,çocuklar için eziyete dönüşmüş olan taşımalı eğitim yerine,çocukların yaşadıkları yerde eğitim almalarını sağlayacak yatırımlara yönelmek gerekmektedir. Alaaddin DİNÇER/Eğitimci/09.03.2020