ÖĞRENİM Mİ ÖĞRETİM Mİ?
Öğrenme ve öğretme aynı kökten gelseler de birbirinden çok farklı kavramlardır. Öğretmede öğreten etkindir, baskındır, merkezdedir. Ögretimde dışsal bir baskı veya motivasyon söz konusudur. Öğrenmede ise öğrenen merkezdedir, etkindir. İçsel bir motivasyon vardır. Öğrenme fiili dönüşlüdür. Yani, eylemi yapan ile sonuçlarından etkilenen kişi aynıdır. Gramatikanlamı dahi öğrenmede öğrenenin merkezde olduğunu vurguluyor.
İnsanı öğrenmeye sevk eden en temel iç güdü ihtiyaçlarıdır. İhtiyaçlarını gidermek için araştırır, dener, keşfeder ve ilerler. Merak dediğimiz de ihtiyaçtan kaynaklanır. İnsanın ihtiyaçları nedeniyle öğrendikleri kalıcıdır. Dış baskı yoluyla öğrenme olmaz. Bu nedenle öğrenme ile öğretim farklıdır. Öğrenme bireyin kendi yaşantısı içinde deneyimleriyle elde ettikleridir, çıkardığı sonuçlardır. Ezber ve teorik bilgilerin hafızaya kaydedilmesi öğrenme değildir. Öğretim yılı derken, Türkçe öğretimi, Matematik öğretimi derken öğrencilere edilgen bakışımızı ortaya koymuş oluyoruz. Öğrenciler dışardan programlanabilen robotlar değildirler. Kullandığımız kavramlar öğrencilere robot gibi baktığımızı gösteriyor.
Okullarımızda öğrenme değil, öğretme esası hâkim, çünkü okullar hayatın dışında. Etrafı duvarla, çitle çevrelenmiş hayattan koparılmış, içinde yaşantı imkânı ve zenginliği olmayan bir binada kuru bilgiler naklediliyor. O bilgiler öğrencinin bir ihtiyacını giderici de değil, deneyimleme ortamı da yok. O hâlde öğrenciler pratikte hiçbir işlerine yaramayacak kuru bilgileri neden öğrensin? Sıkıcı değil mi? Zaten deneyimleme yoksa öğrenme de olmuyor.
Hayat pratik yarar üzerine kuruludur. Okullarımız da pratik üzerine inşa edilmeli, okullar hayatla arasındaki duvarları yıkmalıdır. Öğrenciler okulda hayatı tanımalı, keşfetmeli, hayatın içindeki problemleri okulda yaşayarak çözüm yolu geliştirebilmelidir. Okulların öğrencilere en önemli katkısı kafalarında sorun oluşturmak ve o sorunu çözebileceği imkânlar sunmak olmalıdır, eğitim programlarındaki hazır bilgileri sunmanın hiçbir yararı yoktur. Bu konuda kavramlardan başlayarak almamız gereken çok mesafe var. Öğretim yılı diyorsak öğrenim yok demiş, olmuyor muyuz?