OKULLARIMIZDAN ÖĞRENCİLERİ SOĞUTMA YÖNTEMİ OLARAK ÖDEVLER
Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü
GİRİŞ
Ev ödevi, eğitim sürecinin temel bir parçasıdır ve akademik başarıyı desteklemekle kalmaz, aynı zamanda çocuklarda bağımsız öğrenme, sorumluluk ve disiplin geliştirmeye katkıda bulunur. Öğretmenler tarafından ders dışında yapılması için verilen ödevler, öğrencilerin okulda işlenen konuları daha iyi anlamalarını sağlamaya yöneliktir. Araştırmalar, doğru şekilde tasarlanarak verilen ödevlerin öğrencilerin öğrenme süreçlerine olumlu katkılar sağladığını göstermektedir. Buna karşın, fazla zaman alan, gereksiz veya yanlış yapılandırılmış ödevlerse öğrencilerde stres, kaygı ve güdüleme kaybına neden olabilir. Özellikle ülkemizde okul öncesi ve ilkokulda dahi aşırı ödev verilmesi, çocukları öğrenme zevkinden ve okula gelme alışkanlıklarından soğutmaktadır. Bu durumu, öğretmenler ve veliler arasındaki anlamsız rekabet de körüklemektedir.
Ödevin önemi, bağımsız öğrenmeyi teşvik etmek, disiplinli çalışma alışkanlığı kazandırmak, problem çözmek, eleştirel düşünmek ve sorumluluk duygusu kazandırmak gibi temel becerilere dayanır. Araştırmalara göre ödev, sınıfta öğrenilen bilgileri pekiştirerek ve uygulama fırsatları sunarak öğrencinin başarısına katkı sağlar. Ödev, çocukların bireysel çalışma alışkanlıkları geliştirmesi için bir fırsattır; bu süreçte zaman yönetimi, görevleri sıralama ve öz disiplin becerileri kazanırlar. Düzenli olarak ödev yapan öğrenciler, daha yüksek öz-yeterlik ve sorumluluk gösterme eğilimindedir. Bu beceriler, öğrencilerin yalnızca okul başarılarını değil, aynı zamanda gelecekteki yaşamlarına hazırlanmalarını da destekler.
Ebeveynlerin de ödevin önemini kavraması oldukça önemlidir. Ödev, çocukların bağımsız olarak becerilerini geliştirmeleri ve uzun vadede iş ahlakı kazanmaları için bir fırsattır. Ebeveynler, çocuklarını düzenli ödev yapma alışkanlığı kazandırarak, uygun bir çalışma ortamı sağlayarak ve olumlu bir tutum sergileyerek onları destekleyebilir. Ebeveynlerin bu katılımı, olası çatışmaları azaltır ve ödevin etkililiğini artırır. Çocuklar sorumluluk kazandıkça ebeveynler de onların eğitim yolculuğuna katkıda bulunma konusunda daha istekli olur. Bu iş birliği, öğrencinin başarısını ve genel gelişimini olumlu etkileyerek ödevin tüm taraflar için faydalı bir öğrenme aracı olduğu düşüncesini pekiştirir.
Sonuç olarak, ev ödevi, akademik başarıyı destekleyen ve temel yaşam becerileri kazandıran önemli bir eğitim aracıdır. Ebeveynlerin ödev sürecini anlayarak çocuklarını desteklemeleri, onların eğitim yolculuklarında daha sağlam adımlar atmalarına ve uzun vadede başarılı bireyler olarak yetişmelerine katkıda bulunur.
EV ÖDEVİNİN FAYDALARI VE ZORLUKLARI
Ev ödevi, uzun zamandır öğrencilerin sınıfta öğrendiklerini pekiştirmesi için önemli bir araç olarak görülmüştür. Geleneksel anlayışa göre düzenli ev ödevleri, öğrencilerin ders konularını daha iyi anlamalarına ve akademik başarılarını artırmalarına yardımcı olur. Araştırmalar, özellikle matematik ve fen derslerinde düzenli ödev yapmanın, başarıyı olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Ödevlerin amacı, öğrencilere öğrendiklerini pratik etme ve bilgilerini sağlamlaştırma fırsatı sunmaktır.
Günümüzde ev ödevi kavramı, sadece ders başarısını artırmanın ötesine geçmiştir. Modern eğitim anlayışı, ev ödevlerinin öğrencilerin çok yönlü gelişimini desteklemesi gerektiğini vurgulamaktadır. Farklı öğrenme stillerine, zeka türlerine hitap eden, eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcılığı geliştirme, işbirliği ve bağımsız öğrenme becerilerini geliştiren ödevler, öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerini kazanmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, ev ödevlerinin zorluk seviyesi, ilgi çekiciliği ve verilen geri bildirimlerin kalitesi, öğrencilerin güdüleme ve katılım düzeyini etkiler.
Günümüzde, ev ödevlerinin gerçek dünya ile ilişkilendirilmesi de önem kazanmaktadır. Araştırmalar, öğrencilerin ev ödevlerini değerli bulduğunda, konuya daha fazla bağlandığını ve derin öğrenme yöntemlerini benimsediğini gösteriyor. Ayrıca, yapay zeka tabanlı uygulamalarının ev ödevi uygulamalarına uyarlanmasıyla her öğrencinin ihtiyaçlarına uygun kişisel bir öğrenme deneyimi sunulabiliyor.
Geleneksel "daha fazla ödev, daha fazla başarı" anlayışının aksine, günümüzde ödevlerin kalitesi, miktarından daha önemli kabul edilmektedir. Araştırmalar, anlamlı ve ilgi çekici ödevlerin öğrencilerin güdülemesini artırdığını ve daha fazla başarı sağladığını gösteriyor. Özellikle proje tabanlı veya araştırma odaklı ödevler, öğrencilerin konuyu derinlemesine incelemesini sağlarken, işbirliği, iletişim ve eleştirel düşünme gibi becerileri de destekler.
Aşırı ödev yükü, öğrencilerde stres, kaygı ve güdülenme kaybına yol açarak öğrenme süreçlerine zarar verebilir. Özellikle küçük yaştaki öğrencilerde bu durum, özgüven eksikliği, derslere karşı ilgisizlik ve düşük akademik başarıya sebep olabilir. Aşırı stres altında kalan öğrenciler, bilgiyi öğrenme ve hatırlamada zorluk yaşar, dikkat süreleri kısalır ve ödevleri zorunluluk olarak görmeye başlarlar. Öğretmenler, çocuklara verilen ödev miktarını dengeleyerek, anlamlı ve düşünmeye teşvik edici ödevler hazırlayarak bu olumsuz etkileri azaltabilir. Veliler ise öğretmenlere, aşırı ödev vermeleri konusunda baskı yapmamaları gerekir. Aynı biçimde aşırı ödev veren öğretmenleri, çocuklarının sağlığı için uyarmaları gerekmektedir.
ÖĞRETMENLER İÇİN ÖĞRENCİ ÖDEVLENDİRME İLKELERİ
Ödevler, öğrencilerin öğrenme süreçlerini destekleyen ve bağımsız çalışma becerilerini geliştiren etkili bir eğitim aracıdır. Ancak ödevlerin, çağdaş araştırmalardan elde edilen bazı temel ilkeler doğrultusunda verilmesi önerilmektedir. Aşağıda yer alan bu ilkeler, ödevlerin öğrenci gelişimine katkı sağlamasına yönelik yapılandırılmıştır:
Amaca Yönelik ve Anlamlı Ödevler Veriniz
Ödevlerin, öğrencilerin öğrenme hedeflerine hizmet eden bir yapıda olması gereklidir. Yalnızca tekrara dayalı ödevler yerine, yeni bilgilerin eski bilgilerle ilişkilendirilmesini ve gerçek dünyayla bağlantı kurulmasını sağlayan ödevler daha anlamlıdır. Öğrencilere günlük hayatta karşılaşabilecekleri sorunlara yönelik problem çözme becerileri kazandıran ödevler hazırlayınız.
Yaşa ve Gelişim Düzeyine Uygunluk Sağlayınız
Ödev miktarı ve içeriği, öğrencilerin yaş ve gelişim seviyelerine uygun olmalıdır. Özellikle küçük yaş gruplarında, basit ve kısa ödevler tercih edilmelidir. Lise öğrencilerine ise daha bağımsız ve araştırmaya dayalı ödevler verilerek akademik gelişimleri desteklenebilir. ilkokul düzeyinde fazla ödevin öğrenciler üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı, ortaokul ve lise düzeylerinde ise daha etkili olduğu görülmüştür.
Ödev Süresini Dengeli Tutunuz
Ödevlerin süresi, öğrenme sürecini destekleyici olmalı, öğrencilerde strese yol açmamalıdır. “10 dakika kuralı”nı dikkate alarak her sınıf düzeyinde ödev süresini yaklaşık 10 dakika artırınız; böylece, 1. sınıfta 10 dakika olan ödev süresi, 12. sınıfta 120 dakika ile sınırlı kalır (Cooper, 1989). Türkiye’nin sınav odaklı eğitim sistemi gerçeği dikkate alınarak 7-8 ve 11-12. sınıflar için bu zamanlar çoğaltılabilir.
Geri Bildirim Sağlayınız
Ödevlerin öğrencinin gelişim sürecine katkı sağlaması için düzenli ve yapıcı geri bildirimler verilmelidir. Hattie’nin (2009) araştırması, geri bildirimin öğrenme sürecinin ayrılmaz bir parçası olduğunu belirtir. Ödevlerde sadece hataları değil, öğrencinin gelişim sürecine yönelik yapıcı açıklamalar yaparak öğrenciyi öğrenme yolculuğunda destekleyiniz.
Bireysel Farklılıkları Gözetiniz
Her öğrenci farklı öğrenme hızına ve kapasitesine sahiptir. Bu nedenle ödevlerin, öğrencilerin bireysel ihtiyaç ve yeteneklerine göre uyarlanması önemlidir. Kendi yeteneklerine uygun ödevler alan öğrenciler, daha özgüvenli ve öğrenmeye daha açık hale gelir.
Öğrenmeyi Destekleyen Teknolojiyi Kullanın
Teknoloji kullanımı, ödev süreçlerini daha verimli hale getirir ve öğrencilerin dijital becerilerini geliştirir. Dijital araçlarla hazırlanan ödevler, öğrenme süreçlerine olumlu katkı sağlar. Yapay zeka, öğrencilere ödev yaparken, bireyselleştirilmiş rehberlik ve anında geri bildirim sağlayarak öğrenme sürecini desteklemektedir. Yapay zeka tabanlı uygulamalar, öğrencilerin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış ödev önerileri sunabilir. Böylece her öğrencinin öğrenme hızına ve stiline uygun ilerleme sağlanır. Ancak, ödevlerin tamamen yapay zeka yardımıyla yapılması, öğrencilerin problem çözme, bağımsız, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimini engelleyebilir.
Aile Katılımını Yönetiniz
Ödevler, öğrencinin kendi sorumluluğunu almasını teşvik etmelidir. Ailelerin rehberlik etmeleri önemlidir ancak aşırı müdahale, öğrencinin bağımsız öğrenme becerilerini olumsuz etkileyebilir. Ailelere, ödev sürecinde destekleyici fakat müdahaleci olmamaları gerektiğini hatırlatınız.
Bu ilkeler doğrultusunda hazırlanmış ödevler, öğrencilerin akademik gelişimlerine katkı sağlayacaktır. Teknoloji ile zenginleştirilmiş, anlamlı ve geri bildirimle desteklenen ödevler, öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olacaktır.
AILELER İÇIN ÖĞRENCI ÖDEVLERİNE YARDIM İLKELERI
Çocuğunuzun Sorumluluk Almasını Teşvik Ediniz
Ödevler, çocukların sorumluluk bilinci kazanması için önemli bir araçtır. Örneğin, çocuğunuza ödev planlaması yapmayı öğretip her hafta bir hedef koymasına yardımcı olabilirsiniz. Böylece, ödevini tamamladığında küçük bir başarı duygusu yaşayarak güdülemesi artar.
Uygun Bir Çalışma Ortamı Sağlayınız
Çocuğunuzun odaklanabilmesi için dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış, sessiz bir çalışma ortamı hazırlayınız. Örneğin, bir masayı sadece ders çalışmak için ayırabilirsiniz. Çalışma alanını düzenli tutmak, çocuğun ödeve odaklanmasını kolaylaştırır.
Zaman Yönetimine Destek Olunuz
Çocukların, özellikle sınav dönemlerinde, planlama yapması önemlidir. Örneğin, Türk eğitim sisteminde dersler arasında belirli sürelerde düzenli çalışmak daha uzun vadede fayda sağlar. Her gün 20-30 dakika çalışma hedefi koyarak bir rutin oluşturmasını destekleyebilirsiniz. Bu tür bir planlama, çocuğun hem derslerine hem de oyun saatlerine zaman ayırabilmesini sağlar.
Düzenli Molalar Vermesine Yardımcı Olunuz
Kesintisiz uzun süre çalışmak çocukları yorabilir ve dikkat kaybına yol açabilir. Örneğin, çocuğunuz 20 dakika çalışıp 5 dakika ara verdiğinde, daha dinç ve verimli çalışır. Bu kısa molalarda hareket etmesini veya küçük atıştırmalıklarla enerjisini tazelemesini sağlayabilirsiniz.
Pozitif Geri Bildirim Veriniz
Çocuğunuzun ödev yaparken gösterdiği çabayı takdir etmek, ona güven verir ve güdülemeunu artırır. Örneğin, “Ödevini zamanında yapman çok güzel, gösterdiğin çabayı çok takdir ediyorum” diyebilirsiniz. Bu şekilde, sadece sonuca değil, çabasına da değer verdiğinizi gösterirsiniz.
Aşırı Müdahaleden Kaçınınız
Çocuğunuzun ödevini onun yerine yapmaktan kaçınınız. Örneğin, matematik problemlerinde çözüm yolunu açıklayıp, çözmesi için ona alan tanıyınız. Bu, problem çözme ve düşünme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur ve ödevi kendisi tamamladığında başarma duygusu yaşar.
Öğretmenlerle İletişimde Kalınız
Eğer çocuğunuz ödev yaparken zorlanıyorsa, öğretmeniyle düzenli olarak iletişime geçip destek alabilirsiniz. Örneğin, çocuğun zorlandığı konularda öğretmenden ekstra alıştırma veya kaynak önerisi isteyebilirsiniz. Bu, çocuğunuzun eksiklerini tamamlarken öğretmen rehberliğinden yararlanmanızı sağlar.
SONUÇ
Ev ödevleri, çocukların sorumluluk bilinci kazanması, bağımsız öğrenme becerileri geliştirmesi ve akademik başarılarını artırması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Ancak aşırı ödev yüklemesi, öğrencilerin okuldan soğumasına, güdüleme kaybına ve stres artışına neden olabilir. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda aşırı ödev, öğrenme sürecini zorlaştırarak akademik gelişimi olumsuz etkileyebilir. velilerin, çocuklarına ödev yapma sürecinde rehberlik etmeleri, uygun bir çalışma ortamı sağlamaları ve onlara olumlu geri bildirimler sunmaları, çocukların ödevlerden daha fazla verim almasına katkı sağlar. Aşırı müdahaleden kaçınarak çocukların ödevlerini kendi başlarına yapmalarına fırsat tanımak, onların özgüven kazanmalarına ve bağımsız problem çözme becerileri geliştirmelerine olanak tanır. Bu süreçte öğretmenlerle iletişimde kalarak, ödev miktarı ve içeriğinin dengede tutulması, çocukların akademik başarıya ulaşmalarına ve öğrenme sürecini olumlu bir deneyim olarak yaşamalarına yardımcı olur.
KAYNAKÇA
Anwar, S., Khan, S., & Fazal, S. (2022). Homework as an assignment: Parents’ perceptions and involvement. Sir Syed Journal of Education & Social Research, 5(4), 29-39. https://doi.org/10.36902/sjesr-vol5-iss4-2022(29-39)
Bembenutty, H. (2011). Meaningful and maladaptive homework practices: The role of self-efficacy and self-regulation. Journal of Advanced Academics, 22(3), 448-473. https://doi.org/10.1177/1932202x1102200304
Brock, C., Lapp, D., Flood, J., Fisher, D., & Han, K. (2007). Does homework matter? An investigation of teacher perceptions about homework practices for children from nondominant backgrounds. Urban Education, 42(4), 349-372. https://doi.org/10.1177/0042085907304277
Cooper, H. (1989). Synthesis of research on homework. Educational Leadership, 47(3), 85-91.
Cooper, H., Robinson, J. C., & Patall, E. A. (2006). Does homework improve academic achievement? A synthesis of research, 1987–2003. Review of Educational Research, 76(1), 1-62. https://doi.org/10.3102/00346543076001001
Cheema, A., Ahmad, M., & Shafiq, F. (2022). Homework assignment and assessment practices in grade-1 in public schools. Journal of Early Childhood Care and Education, 6(1). https://doi.org/10.30971/jecce.v6i1.1429
Deringöl, Y. (2019). Parents’ expectation of mathematics education and their engagement in education and homework habits of children. Acta Educationis Generalis, 9(3), 16-40. https://doi.org/10.2478/atd-2019-0012
Deslandes, R. (2023). Congruence between teachers’ and parents’ role construction and expectations about their involvement in homework. IJPE, 1(1). https://doi.org/10.54195/ijpe.18256
Ekici, F. (2014). Elementary school students’ views on the homework given in science courses. Educational Research and Reviews, 9(17), 594-605. https://doi.org/10.5897/err2014.1809
Eren, Ö., & Henderson, D. (2008). The impact of homework on student achievement. Econometrics Journal, 11(2), 326-348. https://doi.org/10.1111/j.1368-423x.2008.00244.x
Fernández-Alonso, R., Suárez?Álvarez, J., & Muñiz, J. (2015). Adolescents’ homework performance in mathematics and science: Personal factors and teaching practices. Journal of Educational Psychology, 107(4), 1075-1085. https://doi.org/10.1037/edu0000032
Garbacz, S. A., McIntyre, L. L., & Santiago, R. T. (2016). Family involvement and parent–teacher relationships for students with autism spectrum disorders.. School Psychology Quarterly, 31(4), 478-490. https://doi.org/10.1037/spq0000157
Hattie, J. (2009). Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.
Kohn, A. (2006). The homework myth: Why our kids get too much of a bad thing. Da Capo Press.
Odabaş, C. (2022). An analysis about the relationship between online homework and perceived responsibility, self-efficacy and motivation levels of the students. Pedagogical Research, 7(2), em0122. https://doi.org/10.29333/pr/11887
Paudel, P. (2022). Supporting homework: reverence or profanity on students’ academic achievements. International Journal on Studies in Education, 5(1), 88-105. https://doi.org/10.46328/ijonse.99
Sayan, H., & Mertoğlu, H. (2020). Investigation of the opinions of science teachers about homework. Journal of Education and Learning, 9(2), 232. https://doi.org/10.5539/jel.v9n2p232
Seçgin, F. (2020). Experiences of prospective social studies teachers in project-based values education. Pegem Eğitim Ve Öğretim Dergisi, 10(4), 1001-1036. https://doi.org/10.14527/pegegog.2020.031
Xu, J. (2009). Homework purpose scale for high school students: A validation study. Educational and Psychological Measurement, 70(3), 459-476. https://doi.org/10.1177/0013164409344517
Xu, J. (2013). Why do students have difficulties completing homework? The need for homework management. Journal of Education and Training Studies, 1(1). https://doi.org/10.11114/jets.v1i1.78
Yang, F., Xu, J., Gallo, K., & Núñez, J. (2024). Homework approach scale for middle school students. European Journal of Psychological Assessment, 40(2), 128-134. https://doi.org/10.1027/1015-5759/a000746
Zimmerman, B., & Kitsantas, A. (2005). Homework practices and academic achievement: The mediating role of self-efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary Educational Psychology, 30(4), 397-417. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2005.05.003
ÖZGEÇMİŞ
1964’te Isparta’nın Yenişarbademli ilçesinde doğdu. İlkokul ve Ortaokulu Isparta/ Sütçüler’de, Liseyi Burdur/ Ağlasun Lisesi’nde bitirdi. Lisansını, Karadeniz Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümünde 1985’te tamamladı. Birinci yüksek lisansını, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi alanında(1996); ikinci yüksek lisansını yine aynı üniversitenin Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsünde, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi alanında(1998) yaptı. Doktorasını DEÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi alanında(2001) yaptı. Şu anda Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesinde, profesör olarak çalışmaktadır. Okul geliştirme danışmanlığı yapmaktadır. Çatışma yönetimi, eğitimde politik davranış, öğretmenlere yönelik ödül ve disiplin uygulamaları, eğitim hukuku, Atatürk’ün eğitim anlayışı, eleştirel pedagoji ve okul geliştirme konularında çalışmalarını sürdürmektedir. 1 adet Avrupa Birliği Erasmus Yetişkin Eğitimi Projesi ve 1 adet TÜBİTAK projesi ve 5 Üniversite Bilimsel Araştırma Projesi yürütücülüğü yapmıştır. TUBA dan sınıf yönetimi kitabı ile telif eser ödülü almıştır. Ortak yazarlı Eğitim Hukuku, eğitim Hakkı, Eğitim Ekonomisi kitapları ve 3 adet editörlüğünü yaptığı Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi, Sınıf Yönetimi, Eğitim Bilimine Giriş kitapları ve makaleleri vardır.