Dolunay Güncesi-3: Asgari Ücret ve “Kredi Kartına Takla Attırmak”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mayıs ayı itibariyle on iki aylık enflasyonu yüzde 75,45 olarak açıkladı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) ise bu oranı yüzde 120,66 olarak hesapladı. Bunun yanında, çalışanların büyük çoğunluğunun asgari ücret aldığı koşullarda, Temmuz ayında asgari ücrete bir zam yapılıp yapılmayacağı bile belirsiz. Ücret artışı sağlansa bile enflasyon oranının çok altında olacağını da tahmin edebiliriz.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş) Mayıs ayı Açlık ve Yoksulluk Sınırı araştırmasına göre; dört kişilik bir ailenin açlık sınırı, sadece gıda harcaması göz önünde bulunduruluyor, 18.969 lira olarak tespit edilmiş. Yoksulluk sınırı ise, 61.788 lira. Asgari ücretlinin bugün aldığı 17.002 lira açlık sınırının da altında bir rakam. En azından yoksulluk sınırında yaşayabilmek için evin dört ferdinin de çalışıyor olması gerekiyor bu hesaba göre. Burada adaletsiz, vicdani olmayan bir durum var.
Asgari ücretin arttırılmaması gerektiğini, enflasyonu daha da şişireceğini söyleyenlerde etik değerlerin erozyona uğradığı rahatlıkla söylenebilir. Ekonomi bilimine yaslanarak önerildiği iddia edilen bu yaklaşımlar insansızlıkla malul. Sanki kötü ekonominin sorumlusu asgari ücretliymiş gibi bedeli ona ödetmeye çalışmak kabul edilebilir bir durum değil. Asgari ücret artışıyla birlikte, emeklilerin ve asgari ücretin üzerinde bir maaşla çalışanların da zam beklentisine gireceği açık. Bunun sonucunda, talep artışıyla birlikte, enflasyonun artacağı da sır değil. Durum bu olmakla birlikte bu dar boğazın sorumlusu dar gelir grubundaki çalışanlar da değil elbette. Oysaki ekonominin yapısal sorunları düşünüldüğünde hesabı çalışanlara kesmek kolaycılık. Temel ihtiyaçlarını giderme konusunda zorlanan insanlar için bu artış en azından kısa bir dönem de olsa rahatlama anlamına gelecek oysaki.
Bölüşümde yaşanan adaletsizlik dolayısıyla tabandan yukarıya doğru bir servet transferi de gerçekleşiyor. Para parayı çekiyor, yoksul daha da yoksullaşırken zengin için yeni olanaklar doğuyor. Altta kalanın canı çıkıyor. TÜİK’in yüzde 20’lik gruplar halinde incelediği 2014-2023 gelir dağılımı anketine göre, 2023 yılında en varlıklı yüzde 20’lik kesim kalan yüzde 80’lik kesime denk bir gelire sahip. Toplam gelirin yarısını elinde tutuyor. En yoksul yüzde 20’lik kesimin toplam gelirden aldığı pay ise, sadece yüzde 5,9. Bu sayı kabul edilebilir sınırların çok ötesinde. Taban ve tavan arasında bir uçurum var. Yaşamlarını güçlükle idame ettirmekte olan bu kesimlere biraz daha sabır tavsiye etmenin kabul edilebilir bir açıklaması yok. Bölüşüm mekanizmaları oldukça çarpık. Öyle anlaşılıyor ki bir orta tabakadan bahsetmek de giderek zorlaşıyor.
Tasarruf yapamayan, mecburen günü kurtarmaya dönük yaşayan insanlar yorucu ve stresli bir döngünün içinde aynı zamanda. Anayasa’da belirtilen, sosyal devlet ilkesi maalesef pek işlemiyor. Kaliteli bir eğitim ve sağlık hizmeti olanakları giderek azalıyor. Konut ihtiyacı ciddi bir sorun olarak ortada duruyor. Güvencesiz çalışma, işimden olurum kaygısıyla insanları suskunlaştırıyor. Bir yandan, sendikal yapılanmalar artık işlevini yerine getiremiyor. Güçsüz, heyecansız ve hantallar. Bu da çalışanların çekincelerini büyütüyor. Sendikalar, koşulların ağırlığı karşısında tepki üretebilmek bir yana bunun altında eziliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın (ÇSGB) 2024 Ocak ayı istatistiğine göre sendikalı işçi sayısı oranı yüzde 15,22. Oldukça düşük bir oran, örneğin doksanlı yıllar boyunca bu oran ortalamada yüzde 60’ın üzerinde olmuş. Daha sonra bu oran giderek düşmüş. Sosyal Güvenlik Kurumunda (SGK) kaydı olmayan çalışanlar da düşünüldüğünde bu oran daha da aşağıyı gösterecektir.
Şimdilik bu kadar olsun. Yazıyı uzatmayayım. Nasıl ayakta kalmaya çalışıyoruz üzerine de daha sonra konuşalım.
Enseyi karartmayalım. Su akar yatağını bulur elbet.
Yararlanılan Kaynaklar:
enagrup.org
www.isguc.org
www.tuik.gov.tr
www.turkis.org.tr