ÖĞRETMENLERİMİZE “ÖĞRENMEYİ ÖĞRETME”Yİ NASIL KAZANDIRABİLİRİZ?
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem, kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: Babam sınıf öğretmeni olduğu için ben köyde dünyaya geldim. İlkokulu, köyde birleştirilmiş sınıf olarak okudum. İlkokulu, ortaokulu ve liseyi Acıpayam’da okudum. 1984 yılında Denizli Eğitim Yüksekokulunu bitirdim. 1986 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’nda Bingöl Karlıova Suçatı köyünde sınıf öğretmeni olarak göreve başladım. 1993 yılında Hacettepe Üniversitesinde lisans eğitimimi tamamladım. 1995 yılında araştırma görevlisi olarak Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesinde göreve başladım. 1996 yılında Gazi Üniversitesi’nde yüksek lisansımı, 2002 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nde doktoramı tamamladım. 2002 yılında yardımcı doçent, 2009 yılında doçent ve 2014 yılında profesör ünvanlarını aldım. Halen Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Yönetimi Anabilim Dalında öğretim üyesi olarak çalışmaktayım.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem; “öğrenmeyi öğretme”yi nasıl tanımlayabiliriz ?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: “Öğrenmeyi öğretme” yeni bir terim olarak karşımıza çıksa da günlük hayatta anne-babamız, arkadaşlarımız ve öğretmenlerimiz başta olmak üzere yakın çevremizde etkileşimde bulunduklarımız doğrudan veya dolaylı olarak bize “öğrenmeyi öğretmek”tedir. “Öğrenmeyi öğretme” öğrenenin öğrenme sürecini yönlendirmek değil, kendi öğrenmesini diğer bir deyişle “öğrenmeyi öğrenme” becerilerini kazanmasına rehberlik etmek ve katkı yapmaktır. Kişi kendisi öğrenir. Bireyin etkileşimde bulunduğu anne-baba, arkadaş çevresi, öğretmen bireyin öğrenmesine yardımcı olup, katkı sağlayarak bireye “öğrenmeyi öğrenme” becerilerini kazanmasını sağlamaktadır. Anne-baba, arkadaş çevresi, öğretmen öğrenmeyi öğretirken öncelikle bireyin öğrenmesini kolaylaştırmaktadır. Birey öğrenirken bir zorlukla veya engelle karşılaşırsa psikolojik olarak destek olmakta ve zorluğu, engeli aşmasına yardımcı olmaktadır. Bireye öğrenme kaynaklarını ve bunlara ulaşma yollarını öğretmektedir. Ayrıca bireyi öğrenmesine en uygun ve doğru yaklaşım, yöntem ve araç seçimi yapmasını ve uygulamasını sağlamaktadır.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem; daha nitelikli öğretmen eğitimi için “öğrenmeyi öğretme”yi nasıl işe koşabiliriz?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: Her şeyden önce hizmet öncesi öğretmen eğitiminden başlamak gerekiyor. Öğretmen adayına hizmet öncesi verilen eğitimle “öğrenmeyi öğretme” becerileri kazandırabilelim ki öğrencinin öğrenmesine rehberlik etsin ve öğrenciye “öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazandırabilsin. Görev yapan öğretmenlere de hizmet içi eğitimle “öğrenmeyi öğretme” becerileri teorik ve uygulamalı olarak kazandırma öncelikli olarak programlanmalı ve ivedilikle uygulanmalıdır.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem ; Öğretmenin aldığı hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimdeki niteliğin önemi günden güne artmaktadır. Öğretmenin hizmet öncesi eğitiminde “öğrenmeyi öğretme” becerilerini nasıl kazandırabiliriz?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: Öğretmen adayına hizmet öncesi eğitimle “öğrenmeyi öğretme” becerisini kazandırabilmek için öncelikle “öğrenmeyi öğrenme” becerisinin kazandırılması gerekmektedir. Çünkü “öğrenmeyi öğretme”nin temel esası öğrenene “öğrenmeyi öğrenme” becerisinin kazandırılmasıdır. “Öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazanamamış bir öğretmen adayı öğrenene “öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazandırmada çok büyük sıkıntılar yaşayacak ve çok büyük bir olasılıkla hüsrana uğrayacaktır. Öğretmen adayına “öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazandırmak için önce “düşünme becerileri” teorik ve uygulamalı eğitimle kazandırılmalıdır. Daha sonra öğrenme kaynaklarına ulaşma, kaynaklardan etkin yararlanma becerileri teorik ve uygulamalı eğitimle kazandırılmalıdır.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem ; Öğrenene “öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazandıracak öğretmene “öğrenmeyi öğretme” hizmet öncesi ve hizmet içi eğitiminde belirlenen bir akreditasyon sıralaması olmalı mıdır? Neler olabilir?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: “Öğrenmeyi öğretme” becerilerini kazandırabilmemiz için öncelikle aday öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimi akredite edilmelidir. Bu akreditasyonda yapılması gerekenlerin başında, hizmet öncesi öğretmen eğitimi programlarının “öğrenmeyi öğretme” konusunda uzman kişilerden oluşan komisyon tarafından yeniden oluşturulması gerekmektedir. Daha sonra uygulamanın başarılı olması için eğitim fakültesindeki öğretim elemanlarının “öğrenmeyi öğretme”de eğitimden geçmesi gerekmektedir. Daha sonra uygulama sonuçlarına göre hizmet öncesi öğretmen eğitimi programları yeniden gözden geçirilmelidir.
Görev başındaki öğretmenlere “öğrenmeyi öğretme” becerilerini kazandırabilmek için “öğrenmeyi öğretme” konusunda uzman kişilerden oluşan komisyon tarafından hizmet içi eğitim programları hazırlanmalıdır. Hazırlanan hizmet içi eğitim programları “öğrenmeyi öğretme”de yeterli eğitmenler tarafından öğretmenlere teorik ve uygulamalı olarak verilmelidir. Daha sonra uygulama sonuçlarına göre hizmet içi öğretmen eğitimi programları yeniden gözden geçirilmelidir.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem ; Eğitim kurumlarından ve eğitim kurumlarındaki öğretmenden yararlanma bireyin yıllarını almaktadır ve bu yılların bireye en önemli getirisinden biri potansiyelini tam kullanarak kendini gerçekleştirebilmesi için “öğrenmeyi öğrenme” becerisini kazanması olmalıdır. Okullarımızda “öğrenmeyi öğretmek” için yol haritası nasıl olmalıdır?
Prof. Dr. Ali Rıza Erdem: Öncelikle görev yapan öğretmenlerimizden “öğrenmeyi öğretme”de yeterli olanlardan etkin bir biçimde yararlanmamız gerekmektedir. Görev yapan öğretmenlerimizi “öğrenmeyi öğretme” becerilerini kazanması için teşvik etmeli ve özendirmeliyiz. Ayrıca okul yöneticilerimizi de “öğrenmeyi öğretme” becerilerini kazanması için teşvik etmeli ve özendirmeliyiz. Çünkü, okuldaki eğitim öğretmeni ve yöneticisiyle bir bütünlük oluşturmalı ve birbirini desteklemelidir. Bunun yansıra okuldaki öğrenciler, öğretmenler ve yöneticiler için öğrenme kaynakları artırılmalı ve ulaşımı kolaylaştırılmalıdır.
Uğur Özeren: Sayın Prof. Dr. Ali Rıza Erdem, değerli görüşlerinizi bizimle paylaştığınız için hem Nirvana Sosyal Bilimler Sitesi ailesi adına hem de okuyucularımız adına çok teşekkür ederiz.