BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI OYUN TERAPİSİ
Bilişsel davranışçı oyun terapisi, duygusal ve davranışsal problemleri olan çocukların iyileştirilmesi sürecinde oyun terapisi tekniklerinden yardım alan bir psikoterapi türüdür. Klasik BDT zihinsel süreçleri olgunlaşmamış ve sözel becerileri gelişmemiş çocuklar için zor uygulanır, bu nedenle oyun ile BDT’nin birlikte kullanılması özellikle küçük çocukların terapilerinde tercih edilir ve etkilidir.
İlk başta erişkin grup için geliştirilmiş olan BDT için bilişsel süreçlerin işlev farklılıkları bunun küçük çocuklarda uygulanabilirliğini düşürmektedir. Tarihçesine bakıldığında ilk Philips oyun terapisi ile BDT kullanımını öne sürmüş, küçük çocuklarda kullanımının ise kuramsallaştırılmasını BDOT olarak Knell (2009) yapmıştır. Susan Knell (2009), küçük yaştaki çocuklara (3-8 yaş arası gibi) özgü olan bir BDT uyarlamasına BDOT demiştir. Bilişsel gelişim açısından işlem öncesi dönemde olan bu çocuklara somut örnekler ve rol modeli uygulamaları ile daha soyut kavramlar olan duygu-düşüncelerin farkındalığı ve davranışsal cevapların şekillendirilmesi amaçlanır. BDOT, yetişkinlere sık uygulanan açık uçlu sorulardan faydalanmaz ve bilişsel-davranışçı oyun terapistleri daha yapılandırılmış ve yönlendirici oyun terapisi tekniklerinden faydalanırlar.
Bilginin sözlü anlatımlarla işlenmesi, yetişkinler için bilişsel-davranışçı terapinin odak noktasıdır. Aslında sözlü anlatımların davranışlara aracılık ettiği düşünülür. Sözlü süreç, bilişsel içgörüye olarak tanır. BDOT’de çocuk ile terapist arasındaki ilişki sözlü, sözsüz veya oyun temelli olabilir. Sözlü anlatımlar (sözelleştirme), çocuğun en özel kişisel işleyişini görmek için gerekli bir iletişim biçimi değildir. Oyun, çocuğun deneyimlerini daha derin bir şekilde anlamamıza ve bu deneyimlerin çocuk üzerinde oluşturduğu psikolojik etkileri değerlendirmemize olanak sağlar. Oyun ve oyundan sonraki süreçte sözelleştirme, çocuğun oyun ile kazandığı deneyimi bütünleştirmesine, ileriki zamanlarda hatırlamasına ve bu deneyime tekrar dönmesine yardım eder. Oyun ile kurulan bu iletişimin devamında zihinsel süreci deneyimlemek, çocuğun bu deneyimi belleğinde sözel olarak da kodlamasına yardımcı olur (Cavett, 2017).
Oyun aslında çocuğun dilidir. Bu nedenle sözelleştirme becerileri zayıf olan çocuklarda akla uygun olmayan düşüncelerin (otomatik düşünceler gibi) farkına varılması ve değiştirilmesinde oyun kullanılır. Mantıksız otomatik düşüncelerden mantıklı düşüncelere geçişin sağlanması ile mevcut ruhsal sorunların azalacağı düşünülmektedir. Ancak küçük çocuklar mantıklılık kavramını bilemedikleri için onlara uygun dil ve teknik kullanılmalıdır. Bu nedenle BDOT; BDT uygulamalarının çocuklara göre şekillendirilmiş ve oyunla bütünleştirilmiş halidir (Cavett, 2017).
Kaynakça
Cavett, A.M. (2017). Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi, Oyun Terapisi Kapsamlı Teori ve Uygulama Rehberi (Eds Crenshaw, D.A & Stewart, A.L.), İstanbul, APAMER Psikoloji Yayınları.
Karakoç Demirkaya, S. (2021). Oyun Terapisi, Klinik Psikolojide Kullanılan Psikoterapi Yöntemleri içinde (ed. F.Bal), 2.baskı, İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık.
Knell, S. M. (2009). Cognitive behavioral play therapy: Theory and applications. In A. A. Drewes (Ed.), Blending play therapy with cognitive behavioral therapy: Evidence-based and other effective treatments and techniques (pp. 117–133). John Wiley & Sons
Yıldırım, D.D. (2021). Bilişsel Davranışçı Terapi, Klinik Psikolojide Kullanılan Psikoterapi Yöntemleri içinde (ed. Bal, F.), 2. Baskı. İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık.