JOAQUIN RODRIGO
İspanyol klasik müzik bestecisi ve piyano virtüözü.
Joaquin Rodrigo Virde 22 Kasım 1901 yılında İspanya'da, Valencia - Sagunto'da ailesinin onuncu ve son çocuğu olarak doğdu. Üç yaşında kör oldu. 1925’te orkestra için bestelediği Beş Çocuk Parçası ile İspanya Ulusal Ödülü’nü kazanınca Paris’te eğitimini sürdürmesi için burs verildi. 1927-1932 arasında Paris’te Ducas ile çalıştı. Burada tanıştığı İspanyol bestecisi Manuel de Falla’nın yeni klasikçilik doğrultusundaki son eserlerinden etkilendi.
İspanya’da yaşayan Yahudilere 1496 yılında çıkarılan Elhamra Kararnamesi ile “Ya Hristiyan olun ya da İspanya’yı terk et” denilir. Bu noktada II. Beyazıt Osmanlı İmparatorluğu’nun kapılarını ülkelerini terk eden Yahudilere açar. Böylece İspanya’dan kaçan Yahudiler İmparatorluğun farklı bölgelerine yerleştirilir ve bu Yahudiler İbranice’de İspanya anlamına gelen Sefarad adıyla anılmaya başlar.
Rodrigo’nun gözümün nuru (light of my eye) dediği can yoldaşı Sefarad Victoria ile yolları Paris’te kesişir. Rodrigo üç yıllık birliktelikleri sonrasında piyanist Victoria Kamhi ile 19 Ocak 1933 yılında ile evlenir.
İç savaşın başlaması ile çifte yeniden gurbet yolları görünür. Bu yıllarda Almanya ve Fransa arasında mekik dokuyan çifte yokluk ve yoksulluk derin izler bırakır. Yokluk ve yoksulluğun dışında iz bırakan olaylardan biri de adı bir resmin ardından gelen, İspanya’nın Bask bölgesinde bulunan küçük bir şehrin bombalanmasıdır. Bu şehrin adı Guernica’dır. 26 Nisan 1937 tarihinde Alman “Kondor Lejyonu” ve İtalyan “Lejyoner Hava Kuvvetlerine” ait uçakların gerçekleştirdiği bombalamada en az 1.654 insan ölmüş ve 889 kişi de yaralanmıştır.
Rodrigo Eylül 1938 tarihinde bir müzik etkinliği için San Sebastian’a gider. Paris’e dönüş yolunda arkadaşı Regino Sainz de la Maza ile bir akşam yemeği yer. Maza, Rodrigo’dan bir gitar konçertosu bestelemesini ve İspanya’ya bavulunda bu konçertonun notaları ile dönmesi talebinde bulunur. Aslında bu talep bir tarafıyla meydan okumadır. Çünkü Rodrigo daha önce bir gitar konçertosu bestelememiştir. Rodrigo bu meydan okumayı alıp zihninin cebine koyar ve hamile karısı Victoria’nın yanına döner.
Rodrigo ve Victoria 1 Eylül 1939 tarihinde başlayan II. Dünya Savaşından 2 gün önce yeniden İspanya’ya döner. Rodrigo’nun tahta bavulunda Maza’nın meydan okumasına karşılık kaleme alınmış olan bir gitar konçertosu bulunmaktadır. Konçertonun adı “Concierto de Aranjuez” dır yani bildiğimiz adıyla Rodrigon’un Gitar Konçertosu’dur. Concierto de Aranjuez adlı gitar konçertosuyla dünya çapında üne kavuştu. Adını, Madrid’in güneyindeki İspanyol krallarının yazlık sarayının bulunduğu Aranjuez Kenti’nden alan eser, günümüze kadar en çok dinlenen gitar konçertolarından biri oldu, hafif müziğe de uyarlandı.
II. Dünya Savaşının arifesidir. Paris sokaklarında savaş öncesi sıkıntının kekre tadına, yokluk ve yoksulluk eşlik etmektedir. Victoria 7 aylık hamiledir. Victoria bir sabah aniden acılar içinde kıvranmaya başlar. Hastaneye kaldırılır ve bebeğini kaybeder. Victoria hastanede ölüm kalım mücadelesi verirken, Rodrigo evdeki piyanonun başında endişe dolu duygusal gelgitler içinde tuşlara basmaktadır.
İşte Regino Sainz de la Maza ile iddialaştığı ve ona ithaf ettiği gitar konçertosu bestesi böyle bir ortamda ortaya çıkar. Rodrigo’nun zihninin kıvrımlarında yer alan Aranjuez Bahçeleri, Guernica bombalaması, 7 aylıkken kaybettiği bebeğinin acısı, yokluk ve yoksulluk nedeniyle sattığı piyanosu notalara dökülür.
Rodrigo konçertoya dair her şeyin zaten belleğinde olduğuna şaşırdığını ve birden ortaya çıktığını belirtir. İlk olarak konçertonun 2. Bölümü olan Adagio bölümünün zihninde çalmaya başladığını ve bir defada notaya döküldüğünü, ardından da konçertonun 3. bölümünün notalarının devan ettiğini belirtir. En son bestelenen bölüm konçertonun 1. bölümüdür.
Rodrigo bestelerinin taslaklarını görme engelliler için geliştirilen Braille sistemini kullanarak yazarmış. Sonrasında bestelerini bir müzik kopyacısına nota nota yazdırır ve eserinin son dokunuşlarını karısı ile yaparak eserini tamamlarmış.
1946’dan başlayarak Madrid Üniversitesi’nde müzik tarihi dersleri vermeye başladı. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkede piyanist ve konferansçı olarak turnelere çıktı. Öteki eserleri arasında gitar ve orkestra için Bir Centilmen İçin Fantezi, piyano, çello, arp konçertoları ve şarkılar sayılabilir.
6 Temmuz 1999, Madrid’de hayatını kaybeder. Kendisinin ve eşinin mezarları Aranjuez mezarlığındadır.